'Brazilië heeft de wereld verbaasd'

Uit de krant van vandaag.
-----------------------------------------------------------------------------
Na de moeizame voorbereiding verlopen de Spelen zelf relatief probleemloos. "De openingsceremonie was een reset voor Brazilië. Je voelt het vertrouwen terugkeren", stelt Vinicius Lummertz van Embratur in een interview met deze krant.

Het hoofd van het Braziliaanse verkeersbureau ziet het niet meer mis gaan voor de sluitingsceremonie van morgen. "Daarvoor zit de stad in een te goede flow", vertelt hij in het Brazilië Huis op Rio's feestelijke Olympische Boulevard. "De stemming klapte om door de geslaagde opening. De wereld was verbaasd. Brazilië was tot dan toe louter negatief in het nieuws."

Zika, oplaaiend geweld in Rio, de mislukte schoonmaak van de stadsbaai, een zware politieke en economische crisis; het gehoopte imago-effect van de Spelen pakte averechts uit voor het gastland. "De aanloop was een hordeloop met steeds hogere horden", verzucht de Harvard-alumnus die op een blauwe maandag bij FC Den Bosch voetbalde.

De Braziliaan vindt dat sommige problemen uit hun verband werden gerukt. "Neem de zikamug, de millenniumbug van de Spelen. Dat beestje komt hier nauwelijks voor in de winter."

Afgelopen twee weken kroop Rio-2016 enkele malen door het oog van de naald. Een afgedwaalde kogel sloeg in op een internationaal perscentrum, op een paar meter van een Australische fotograaf. Tientallen gewapende overvallen op toeristen liepen af zonder doden of zwaargewonden. "Geweld blijft een enorm probleem in Rio. Maar ook dat moet je wel in perspectief zien. Het moordcijfer is afgelopen tien jaar gehalveerd."

Vinicius Lummertz in het Casa Brasil

Mede door het uitblijven van rampen en terreuraanslagen zegt bijna 90% van de olympische toeristen terug te willen komen, aldus een donderdag gepubliceerde enquête. Brazilië kan dat goed gebruiken. Zelfs in het topjaar 2014 ontving het land minder bezoekers (6,4 miljoen) dan Bahrein en Bulgarije. Waarom weet de Zuid-Amerikaanse reus zijn grote natuurlijke en culturele rijkdom niet beter te verkopen?

"Het klopt dat we ons potentieel niet benutten", zo erkent Lummertz dat er werk aan de winkel is. "Brazilië is een zeer gesloten land dat zich pas net begint te openen. Het lag in 1990 nog achter een ijzeren gordijn, slechts 10% van de economie was buitenlandse handel. Nu is dat 20%. Nog steeds weinig."

Hij ziet de organisatie van het WK en de Spelen als stapjes in de gewenste opening van Brazilië. Zo werd onder druk van de mega-evenementen buitenlands kapitaal en kennis binnengehaald om Braziliaanse vliegvelden te moderniseren. Rio verdubbelde het aantal hotelkamers met hulp van internationale ketens.

Ook aan de gebrekkige lokale beheersing van het Engels, een veelgehoorde klacht onder toeristen, wordt gewerkt. "Dit is qua taalonderwijs de derde markt ter wereld. Brazilianen proberen Engels te leren. Er kan door het isolement alleen weinig worden geoefend. Ook daar zijn deze evenementen goed voor," meent Lummertz.

En na de Spelen? "Er komt een regering die sneller wil integreren in de wereld", zo loopt hij vooruit op de waarschijnlijke afzetting van de linkse president Dilma Rousseff. Opvolger Michel Temer, een partijgenoot van Lummertz, heeft een meer liberale kijk op de economie. "Het belangrijkste is dat de economie weer gaat groeien. Hopelijk helpt de opkikker van de Spelen daarbij."

Column Biro-Biro

Uit De Telegraaf van vandaag.
------------------------------------------------------------------------------
Brazilië krijgt nog een zware dobber aan de beoogde plek in de top tien van de medailletabel. Terwijl de sportprestaties van het gastland een beetje tegenvallen, stelen de lokale fans de show tijdens de Spelen.

Veel olympische sporten zijn weliswaar abracadabra voor het País do Futebol. De beleving op de tribunes bij onbekende disciplines als schermen blijkt er niet minder om. De 'torcida' haalt decibelniveaus die niet zouden misstaan op een groot voetbaltoernooi.

Als er geen Braziliaans belang op het spel staat, dan verzinnen de toeschouwers dat wel. Zo werd de Letse beachvolleyballer Aleksandrs Samoilovs als een superster onthaald op de Copacabana. Zijn lange blonde lokken deden het publiek denken aan Biro-Biro, een Braziliaanse voetbalheld uit de jaren tachtig. "Biro-Biro!", werd de verbaasde Let toegezongen.

Er zitten wel enkele patronen in het grillige gedrag van de lokale fans. Underdogs krijgen in principe de voorkeur, tenzij ze een Argentijns of Russisch paspoort bezitten. Zelden werden voetbalvrouwen uit Zimbabwe en rugbydames uit Fiji zo hartstochtelijk toegejuicht als in Rio.

Soms wordt de favoriet omarmd. Het teleurstellende optreden van de Braziliaanse zwemploeg dreef de fans in de armen van Michael Phelps. "Je voelt het in het water, het geluid is zo hard. Een geweldige energie", sprak de Amerikaan lovend.

Lang niet iedereen kan de Braziliaanse grollen en geluidsvolumes waarderen. Het zorgt voor valse starts en miscommunicatie tussen atleten en trainers. Ook het boegeroep bij het bedaarde, respectvolle judo schoot sommige atleten in het verkeerde keelgat. Een Franse polsstokhoogspringer, winnaar van het zilver achter een Braziliaan, barstte in tranen uit toen hij tot op het podium werd uitgefloten.

Kwaad is het allemaal niet bedoeld, bezweren de olympische 'hooligans' die in ieder geval geen stadions afbreken. Het is slechts 'zueira' (plagerij), een andere nationale sport.

Zuid-Amerika moest honderdtwintig jaar wachten op zijn eerste Spelen. De fans vinden dat dit dure feestje best op eigen wijze mag worden gevierd.

Beroofd in Rio: biergeld Holland Huis weg

Uit De Telegraaf van vandaag.
--------------------------------------------------------------------------------
Het aantal bestolen Nederlanders in Rio neemt hand over hand toe. Al vijftig gedupeerden klopten tijdens de Spelen aan bij de ’pop-up’-ambassade, het tijdelijke extra hulppunt in het Holland Heineken Huis. Driekwart werd slachtoffer van diefstal of beroving.

Criminelen blijken niet geïntimideerd door de massale aanwezigheid van het Braziliaanse leger, zo ondervond beachvolleybalfan Teun (50) afgelopen maandagmiddag. De Nederlander had kaartjes voor de kwartfinale op Copacabana en ging vooraf even voetballen op het zwaarbewaakte strand.

Terwijl twee vrienden op zijn bezittingen zouden letten, sloeg ongemerkt een dief toe. "Kaartjes kwijt, telefoon weg. Ook mijn creditcard en tweehonderd euro. En het ergste: de pas met biergeld voor het Holland Huis", vertelt hij.

Hij wordt opgevangen door een vierkoppig consulair team. Een medewerker die Portugees spreekt, biedt aan om samen aangifte te doen bij de toeristenpolitie. Een vriend gaat intussen op jacht naar nieuwe kaartjes. "Liever dit dan overvallen worden", concludeert Teun, die niet met zijn achternaam in de krant wil. "En geweldig dat de ambassade deze service geeft. Geen idee waar ik anders naartoe zou moeten."

Diefstal door onoplettendheid vormt de hoofdmoot van de incidenten, weet een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken. "Even de zee in en je spullen achterlaten kan in Rio echt niet. Je moet continu alert zijn. Twee Nederlanders werden bij het inchecken op het vliegveld nog van hun koffers bestolen. Heel vervelend."

Gewelddadige overvallen komen minder vaak voor. Afgelopen weekend werd een Nederlands gezin met een pistool bedreigd tijdens een cameraroof bij de toeristische Trappen van Selarón in de wijk Lapa. Een week eerder werd een Nederlands stel beroofd in een hostel in Santa Teresa.

Ook medische gevallen belanden op het bordje van de pop-up-ambassade. Zo moest een oudere man die spontaan blind werd tijdens zijn Rio-trip in allerijl worden teruggevlogen.

Soms is het leed klein. Eén Nederlander trok aan de bel nadat hij zijn zonnebril in een Uber-taxi had laten liggen. De chauffeur kwam de bril keurig afgeven na de diplomatieke bemiddeling.

Naast hulp bij incidenten is de pop-up-ambassade een vraagbaak. "We krijgen veel vragen over de bereikbaarheid van het hockeystadion," zegt medewerker Micha Schijlen. "Het ligt afgelegen, veel mensen stranden onderweg."

Het experiment met de 'pop-up'-ambassade krijgt een vervolg tijdens de Paralympische Spelen in september. De bezetting is dan wel kleiner. "Het lijkt in een behoefte te voorzien bij grote evenementen. We gaan het vaker doen in landen met een taalbarrière."

Het team van de pop-up-ambassade

Eenzame protesten in Rio

Stond zaterdag in de krant maar publicatie ging toen mis hier.
-----------------------------------------------------------------------------------
Na een kort protest in het centrum van Rio trekt Jo Ventura (47) zijn Nero-kostuum maar weer uit. De Braziliaan krijgt weinig bijval voor zijn vergelijking tussen de wrede Romeinse keizer en de 'autoritaire interim-regering'.

Er zijn bijna net zo veel ME'ers op de been als demonstranten. "We zijn met zo weinig omdat mensen bang zijn,", zo verklaart lerares Viviane Lavandeira (33) de lage opkomst. "De regeringspartij (PMDB) bestuurt ook de gemeente en deelstaat Rio. Daarom houdt de lokale politie ons zo kort", valt collega Sarah Ragaglia (36) bij.

Interim-president Temer kan opgelucht adem halen na de eerste anderhalve week van de Spelen. Terwijl massale protesten uitbleven, slonken de overlevingskansen van de geschorste president Dilma Rousseff tot het minimum.

De van boekhoudfraude betichte leider van de Arbeiderspartij (PT) werd vrijdag gedagvaard door de senaat. Een paar dagen na de Spelen volgt de definitieve stemming over haar afzetting. Temer koerst af op de benodigde tweederdemeerderheid die hem tot 2018 op het pluche zou houden.

Viviane Lavandeira bij een eenzaam protest tegen de interim-regering en de Spelen.

Veruit de meeste Brazilianen geven de voorkeur aan nieuwe verkiezingen. Rousseff en Temer zijn beiden weinig geliefd. De laatste, die als vicepresident medeverantwoordelijk was voor het gesjoemel van haar regering, werd afgelopen week beschuldigd van illegale partijfinanciering. Tijdens een diner met de bouwmagnaat Marcelo Odebrecht vroeg Temer in 2014 omgerekend drie miljoen euro aan steekpenningen voor zijn middenpartij PMDB, zo verklaarde Odebrecht onder ede.

De explosieve onthulling sneeuwde onder bij de verrichtingen van Neymar en de gouden Braziliaanse judoka Rafaela Silva. Om geen slapende honden wakker te maken, speelt Temer verstoppertje tijdens de Spelen. De 75-jarige advocaat werd niet aangekondigd bij de openingsceremonie en beperkte zijn toespraak tot één verplicht zinnetje.

De spaarzame protesten in de stadions worden bovendien gesmoord door de organisatie. Twaalf Brazilianen die Temers vertrek eisten tijdens een olympische voetbalwedstrijd werden zonder pardon van de tribune verwijderd.

Hetzelfde overkwam een toeschouwer bij het handboogschieten. "We willen schone stadions", zo verdedigde Rio-2016 het verbod op politieke uitingen. Een federale rechter veegde de "ongrondwettelijke" censuur een dag later van tafel. Het organisatiecomité ging in beroep.

Rousseff deed vandaag via een 'brief aan het volk' een ultieme poging om de 'parlementaire coup' te voorkomen. Ze roept daarin op tot een referendum over nieuwe verkiezingen. Temer voelt daar niets voor.

Navigatie-apparatuur levensgevaarlijk in Rio

Uit de krant van vandaag.
------------------------------------------------------------------------
Het gebruik van navigatie-apparatuur in olympisch Rio is andermaal levensgevaarlijk gebleken. Drie Braziliaanse soldaten die woensdag met hulp van een app van het olympisch park naar het centrum reden, belandden ongewild in het drugsbolwerk Vila do João.

Hun auto werd direct onder geweervuur genomen. De 37-jarige bestuurder werd in het hoofd geraakt en overleed vandaag in het ziekenhuis. Een collega raakte lichtgewond.

Tijdens de Spelen bivakkeren veel troepen uit andere Braziliaanse regio's in Rio. Zij zijn niet altijd op de hoogte van de honderden 'no-go area's' die soms pal langs de hoofdwegen liggen. Wat voor een navigatie-app de kortste weg is, kan een fatale afslag zijn voor een argeloze gebruiker.

In hetzelfde Vila do João werd in 2013 een Braziliaanse ingenieur doodgeschoten die verdwaalde op weg naar het internationale vliegveld. Er stond woensdag echter geen waarschuwingsbord bij de entree. De favela werd gisteren met veel machtsvertoon omsingeld door leger en politie.

Rio wordt met enige regelmaat opgeschrikt door 'gps-doden'. Vorig jaar werd een 69-jarige ondernemer doodgeschoten die per ongeluk de Morro do Caramujo (Slakkenheuvel) op reed. De route door het drugsbolwerk was uitgestippeld door de app Waze.

Een vertegenwoordiger van TomTom gaf daarop dringend advies in lokale media. Gebruikers die door onbekende stadsdelen navigeren kunnen beter niet kiezen voor de kortste weg. De optie 'makkelijkste weg' is veiliger. "Deze volgt zo veel mogelijk hoofdwegen. De kans op gevaar is daar kleiner."

Column - Mondiale Familie

Uit De Telegraaf.
----------------------------------------------------------------------------------
Twintig jaar leefde Rio er naar toe. Al sinds 1996 werd er gehengeld naar de organisatie van de Zomerspelen. Zo zou de stad aan het einde van de wereld definitief tot de mondiale familie doorstoten. Rio wordt de hub van het zuidelijk halfrond!

Tenminste als je de glimmende folders mag geloven die dezer weken rondgaan op het internationale perscentrum. Er wordt gerept over de kosmopoliete roeping van de strandmetropool. Het Christusbeeld ontvangt de hele wereld met open armen!

Soms vraag ik me af of Rio, en Brazilië in het algemeen, écht zo graag bij die grote familie wil horen. Economisch ligt het land met de rug naar de wereld. Het enige westerse lid van de BRIC-club (Brazilië, Rusland, India, China) is tevens het meest gesloten. Probeer maar eens een container door de haven van Rio te loodsen.

Al te veel globalisering is kennelijk niet de bedoeling. De Braziliaanse economie, die van kartels en vriendjespolitiek aan elkaar hangt, schermt zich af voor buitenlandse concurrentie. Zelfs internationaal bankverkeer wordt op alle mogelijke manieren ontmoedigd. Probeer maar eens via een Braziliaanse site te betalen met een Nederlandse creditcard.

Ook qua toerisme gaat de aansluiting met weinig overtuiging. Brazilië krijgt amper meer bezoekers dan de Eiffeltoren. Nogal karig voor een land met vele duizenden kilometers aan zonovergoten stranden, schitterende natuurparken en een trits UNESCO-werelderfgoederen.

Het komt natuurlijk deels door de afgelegen ligging. De gebrekkige beheersing van het Engels helpt evenmin. "Het is een mooi land maar niemand kan iets uitleggen", zegt Taufiq (29), een olympische toerist uit Qatar die zich wat verloren voelt in Rio.

Maar het is bovenal een kwestie van mentaliteit. Wie wat langer in het 'kosmopoliete' Rio vertoeft, waant zich eerder in een dorp van 6,5 miljoen inwoners. Een feestje met buitenlanders vindt men prachtig maar ze moeten ook weer niet te dichtbij komen. De armen spreiden zich wel maar ze sluiten zich meestal niet.

Crisis tijdens Spelen - Maar bodem put lijkt bereikt voor Braziliaanse economie

Uit De Financiële Telegraaf.
-------------------------------------------------------------------------
Terwijl de wereld de Olympische Spelen viert, is het crisis in Brazilië. In olympisch Rio overnachten werklozen op de stoepen van arbeidsbureaus om ’s ochtends een kans te maken op een baan.

De crisis raakt de gewone Braziliaan keihard. Het aantal banen daalt al vijftien maanden op rij in de gewezen groei-economie. Ruim 11,5 miljoen Brazilianen zijn werkloos, een record.

In het oude centrum van Rio lopen nog meer bedelaars rond dan gewoonlijk. In de strandwijken tippelen veel werkloze vrouwen uit het binnenland. Ze zijn speciaal voor de Spelen afgereisd om een slaatje te slaan uit de olympische toeristen.

"We zitten in een perfecte storm", verzucht taxichauffeur Sergio Dantas. De carioca heeft na vier uur rondrijden zijn tweede ritje van de dag te pakken. "Gewone Brazilianen hebben geen geld en bezuinigen op taxi's. Ook de beste klanten zijn afgehaakt. Dat waren medewerkers van Petrobras die onbeperkt taxikosten konden declareren."

Die praktijk is echter verleden tijd bij het door enorme corruptie en schulden geplaagde staatsoliebedrijf. De deelstaat Rio, die voor een derde van zijn inkomsten op royalties leunde, is de Braziliaanse regio die het hardst wordt getroffen door de malaise bij Petrobras.

"Ten slotte zijn er veel werklozen die uit wanhoop gaan taxi rijden", vervolgt Dantas. "Kijk maar naar al die beschikbare taxi's met groen licht op het dak."

Toch zijn er onder interim-president Michel Temer tekenen dat de bodem van de put is bereikt. Het IMF ziet Brazilië 0,5% groeien volgend jaar na de zwaarste recessie sinds de jaren dertig. De krimp van de Braziliaanse industrie, die 18% kleiner is dan in 2013, is gestopt.

De inflatieverwachting (5,2% in 2017) daalt mede door de fors gestegen real. Volgens onderzoeksbureau FGV steeg het consumentenvertrouwen in juli voor de derde maand op rij sinds de schorsing van president Dilma Rousseff in mei.

'Slechter dan onder Rousseff wordt het niet', is het heersende idee over de president die de economie in de soep draaide door het uit de hand laten lopen van het begrotingstekort (10%) en de staatsschuld (74%).

Markten wachten reikhalzend op haar definitieve afzetting. Deze wordt waarschijnlijk eind augustus bevestigd door de senaat. Met het einde van de huidige impasse kan opvolger Temer met broodnodige structurele hervormingen beginnen, hopen beleggers en investeerders.

Politiek spel op Spelen

Uit de krant van vandaag.
-------------------------------------------------------------------------------------
De openingsceremonie van de 28ste Olympische Spelen, vanavond in Rio de Janeiro, belooft een spektakel te worden, maar ligt gevoelig in Brazilië. De voorganger van interim-president Michel Temer, de geschorste Dilma Rousseff, beticht hem van een politieke coup. Wereldleiders zijn terughoudend: de meeste staatshoofden laten verstek gaan. Onze koning is er wel.

Temer is naar eigen zeggen „uiterst goed voorbereid” op het verwachte fluitconcert tijdens de ceremonie. Toch zal de organisatie het gejoel vanavond proberen te dempen voor drie miljard tv-kijkers. Direct na zijn summiere openingszinnetje gaat de geluidsknop open in het Maracanãstadion, melden lokale media.

Temers wegens boekhoudfraude geschorste voorganger, de evenmin populaire Rousseff, schittert door afwezigheid. Ze wenst geen tweede viool te spelen bij haar oudvicepresident, die volgens haar een coup heeft gepleegd.

Wereldleiders lijken hun vingers niet te willen branden aan een gastland met twee presidenten. Slechts vier leiders van de G20 geven vanavond acte de présence. Geen kwart van de tweehonderd deelnemende landen vaardigt een staatshoofd af, waaronder Nederland.

Niettemin belooft de ruim drie uur durende ceremonie een groot spektakel te worden. „We willen het grootste Braziliaanse feest ooit neerzetten”, zegt de artistiek directeur ondanks de forse bezuiniging op het budget in verband met de economische crisis.

De show neemt de wereld in vogelvlucht mee door de rijke Braziliaanse geschiedenis. De reis voert onder meer langs de regenwouden van de indianen, de Portugese kolonisatie en de slavernij. Een van de hoogtepunten moet de vlucht worden van een replica van de 14-bis van de Braziliaanse vliegpionier Santos Dumont.

Met veel muziek wordt de enorme diversiteit van het land getoond. Optredens lopen uiteen van klassieke componisten als Gilberto Gil en Caetano Veloso tot de spectaculaire drummuziek maracatu en het jonge funkidool Anitta.

Op de bekende melodie van The girl from Ipanema komt ook supermodel Gisele Bündchen voorbij. Een scène waarin het lijkt alsof ze wordt overvallen door een bikiniverkoper is na boze reacties geschrapt. Gezien de criminaliteit in Brazilië toch niet zo’n goede grap.

De atleten worden tijdens hun ronde door het stadion opgezweept door sambabands. Na afloop zullen ze een boompje planten om aandacht te vragen voor de bescherming van het Amazonewoud.

De overige dertig procent van het programma blijft tot het laatste moment geheim. Grote vraag was gisteren nog welke Braziliaan de olympische vlam mag ontsteken. Favoriet is voetballegende Pelé. Daarnaast wordt marathonloper Vanderlei de Lima genoemd.

Column Overgewicht

Uit De Telegraaf van vandaag.
---------------------------------------------------------------------------
Een zak chips als ontbijt, rijst met vlees voor de lunch en 's avonds een rol koekjes. Ziehier een gemiddeld dagmaal voor bewoners van Mangueira. "Ongelooflijk hoe slecht mensen hier eten", zegt de lokale schooldirecteur Edwin Roodenburg in de volkswijk tegenover het Maracanãstadion.

De slanke bikinibabes van de ansichtkaarten vormen een minderheid in Rio. Meer dan de helft van de locals kampt met overgewicht. Dat geldt ook voor de rest van het land. Brazilië is hard op weg om één van 's werelds dikste landen te worden, waarschuwen wetenschappers.

Premier Mark Rutte laat zich vandaag in Mangueira bijpraten over de zorgelijke trend. Hij opent voorafgaand aan de ontsteking van de olympische vlam in het Maracanã een keuken in de school van Roodenburg (Estrela da Favela). De negentig leerlingen krijgen voortaan alleen gezonde kost voorgeschoteld.

Is dat geen druppel op een gloeiende plaat in een land van tweehonderd miljoen inwoners? De Nederlandse vrijwilliger is de eerste om dat te erkennen. Dat vindt hij echter geen reden om niets te doen. "Je moet ergens beginnen. Hopelijk steken onze leerlingen anderen aan met betere eetgewoonten."

Een aanwezige leerling, Kissa (14) genaamd, reageert nog niet erg enthousiast. "Groenten en fruit zijn smerig", zegt de tiener met een vies gezicht. Beter is ze te spreken over het aanvullende onderwijs van Estrela da Favela. Op de reguliere school van Mangueira leert ze niks. "Mijn wiskundeleraar kan niet eens een som maken zonder rekenmachine."

De Nederlandse onderneming More2Win neemt komende weken meer vips op sleeptouw naar het project. Een deel van de opbrengst wordt gebruikt om de juffen en de kok tot zeker een jaar na de Olympische Spelen te betalen. Zo houdt Mangueira toch nog wat over aan het mega-evenement. Verder beperkt het profijt zich tot een mooi uitzicht op de openingsceremonie van vanavond.

Column Huftertje

Uit De Telegraaf van gisteren.
-----------------------------------------------------------------------------
Buitenlanders zien Rio veelal als een spiegel van Brazilië. Jammer, hoor je vaak onder inwoners uit de rest van het land. Zo'n getrouw beeld geeft die zelfbenoemde Geweldige Stad niet, vinden zij.

Zeker in de andere grote Braziliaanse stad São Paulo moet men weinig hebben van de over het paard getilde 'cariocas'. Het zijn inderdaad werelden van verschil. Dat merk je bij voorbeeld aan het gedrag van taxichauffeurs.

Ik meldde me een tijdje terug op de standplaats van Rio's binnenlandse vliegveld (Santos Dumont). De chauffeur reageerde woest op het opgegeven adres. "De hoer die je baarde!", vloekte hij. Hoe durfde ik hem lastig te vallen voor zo'n lullig ritje?

Hij probeerde zijn klant tevergeefs bij een collega te dumpen. Dan maar met een flinke omweg naar de gewraakte bestemming. Maar helaas bleek de buitenlandse passagier zijn stad te kennen. 'Porra!' (sperma), zo nam de chauffeur een populair lokaal stopwoordje in de mond.

Zo'n huftertje maakte ik in het klantvriendelijke São Paulo nooit mee. Chauffeurs zijn er hypercorrect. Terwijl hun collega's in Rio wel vaker het gevoel geven dat de passagier een enorme gunst wordt verleend. Ze zouden toch net zo goed op het strand van Copacabana kunnen gaan liggen?

Ze doen tijdens de rit dus lekker waar ze zin in hebben. De muziek mag best harder zonder de klant iets te vragen. Niet handsfree bellen? Geen probleem. Ooit maakte een chauffeur het wel heel erg bont. Hij stak doodleuk een joint op in de taxi en begon te scheuren als Ayrton Senna met zijn gele rammelbak.

Gelukkig is er voor de Olympische Spelen een tramlijn aangelegd van Santos Dumont naar metrostations in Rio's centrum. Eindelijk verlost van de taxiafhankelijkheid. Er is echter geen ontsnappen aan voor toeristen die vanaf de internationale luchthaven (Galeão) snel naar de stad willen.

Column Bar do David

Uit De Telegraaf van vandaag.
------------------------------------------------------------------
De druk op Usain Bolt groeit met de dag. Nee zeggen is nauwelijks een optie meer voor de snelste man op aarde. De Jamaicaanse superster wordt in Brazilië van alle kanten met hetzelfde verzoek bestookt. Kan hij tijdens de Spelen een bezoek brengen aan Bar do David?

Een batterij Braziliaanse vips steunt eigenaar David Bispo bij zijn campagne via sociale media. De donkere carioca licht zijn allerdiepste wens toe in zijn populaire eetcafé in Chapéu Mangueira, een sloppenrots pal achter Copacabana.

"Bolt is de grote held van de favelas. Kijk, golf en paardrijden zijn voor ons sporten van een andere planeet. Maar ieder kind leert hier sprinten tijdens het pega-pega (tikkertje). Daar heb je immers niets voor nodig."

David heeft sinds kort zelf ook een sterrenstatus in Rio. De voormalige visser won dit jaar de Comida di Buteco, een prestigieuze prijs voor het beste barvoedsel van Brazilië. Nooit eerder bokste een horecatent in een sloppenwijk dat voor elkaar.

Zijn terras zit vol buitenlandse toeristen. Zelfs rijkere Brazilianen die gewoonlijk geen teen in een favela zouden zetten, wagen zich omhoog om zijn bejubelde Ressurgência-salade te proeven. Zo slaat Bar do David een zeldzame brug tussen de diep verdeelde beneden- en bovenstad van Rio.

De sympathieke kok heeft overigens nóg een grote wens: koning Willem-Alexander naar Chapéu Mangueira lokken. Volgens zijn leverancier Heineken overweegt hij komende dagen een bezoek aan Bar do David. "Dat zou de maand compleet maken", glimt de Braziliaan.

Maar bovenaan de verlanglijst staat Bolt, die zich vooralsnog schuilt houdt in een hotel in het noorden van de stad. "Logisch dat hij nu geen tijd heeft. Nadat hij goud heeft gewonnen, huldigen we hem hier. Al driehonderd kinderen uit de wijk hebben zich gemeld om hem te ontvangen."

David Bispo

Land der toekomst?

Column uit De Telegraaf van vandaag.
-------------------------------------------------------------------------
Het boekje 'Brazilië: een Land der Toekomst' stamt alweer uit 1909. De Nederlandse schrijver N.R. De Leeuw had niet voorzien dat het ruim een eeuw later nog actueel zou zijn. Het blijft aanmodderen met de potentieel rijke Zuid-Amerikaanse reus. Cynici noemen Brazilië inmiddels het 'eeuwige land der toekomst'.

Au, dat steekt. Brazilië wil opstoten in de vaart der volkeren. Lokale machthebbers breken zich van oudsher het hoofd over een snelle manier.

Zo wilden ze de oude hoofdstad Rio ombouwen tot een tropisch Parijs in de tijd van De Leeuw. Grote delen van het koloniale centrum maakten plaats voor art nouveau en brede boulevards. De Braziliaanse elite leerde Frans en lokale madams paradeerden met de laatste mode uit De Lichtstad. Rio bleef intussen gewoon Rio: vies, extreem ongelijk en aartscorrupt.

Nog een poging. Eind jaren vijftig was het president Kubitschek die zich voornam om het motto op de Braziliaanse vlag ('Orde en vooruitgang') waar te maken. Hij stampte uit het niets een futuristische hoofdstad uit de grond. Maar ook Brasília werd een stad met moderne architectuur en ouderwetse derdewereldkwalen.

Begin deze eeuw zou de toekomst dan eindelijk aanbreken. De economie groeide flink door de hoge grondstofprijzen en Brazilië kreeg het WK en de Olympische Spelen toegewezen. "We zijn nu een land van de eerste categorie”, jubelde president Lula na de bekendmaking door het IOC.

Er verrezen stadions van 'allereerste wereldkwaliteit'. Er zou een hypermoderne kogeltrein komen tussen de grootste steden São Paulo en Rio. De olympische gaststad bouwde een megalomaan Museum van Morgen en tuigde de sloppenwijken op met dure kabelbanen.

Het huiswerk bleef weer grotendeels liggen. Het Braziliaanse basisonderwijs bungelt nog steeds in de staart van de mondiale vergelijkingslijstjes. De helft van de huishoudens zit zonder riolering. Brazilië blijft een reus op lemen voeten.

Afvalrace naar Rio

Uit De Telegraaf van vandaag.
--------------------------------------------------------------------
Blubberwegen, wegblokkades, klapbanden, ziekten; na een afvalrace van 6500 kilometer tuft een stoet stokoude Volvo's vandaag olympisch Rio binnen. De groep van dertig Nederlanders, die drie weken geleden van start ging in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo, is opgelucht dat de roadtrip er bijna op zit.

"Het was zwaarder dan verwacht", vertelt organisator Olaf Hendriksz. "Tijdens onze testrit vorig jaar was de regentijd veel droger in het Amazonegebied."

De deels oranje gekleurde karavaan, waaronder cultauto's als de Katterug en de Volvo P1800 Coupe, kreeg duizend onverharde kilometers voor de wielen. Vooral de modderwegen in het binnenland van Guyana vielen de Volvo's zwaar. "We deden twaalf uur over een etappe van 235 kilometer", zegt een andere rallyrijder, Marcel Bayer uit Utrecht.

Modderweg in Guyana

Via twee moeizame grensovergangen werd de noordpunt van Brazilië bereikt. Daar haakten de oudste deelnemers, een avontuurlijk 79-jarig echtpaar, af met een klapband. Een deel van de overblijvers werd vervolgens ziek tijdens een vierdaagse boottrip tussen de Amazonesteden Manaus en Humaitá.

Terug op de weg in de ruige westelijke deelstaat Rondônia vormden boze indianen het volgende obstakel. De lokale Enawene blokkeerden, gewapend met pijl en boog, de doortocht door hun reservaat. "Logisch dat ze niet stonden te juichen langs de weg. Er zijn bij de aanleg een hoop indianen doodgeschoten", aldus de groep die uiteindelijk mocht doorrijden na het betalen van tol.

Verder werd de karavaan allerhartelijkst in het uitgestrekte Braziliaanse binnenland. "Veel Brazilianen gingen naast ons rijden om foto's te maken. We kregen zelfs een opgestoken duim van de wegenpolitie die ons had aangehouden. Je hoeft maar 'Holanda' te zeggen en Brazilianen beginnen te lachen. Ongelooflijk hoe goed onze naam hier is."

De laatste etappe (Ouro Preto-Rio) voert over de Estrada Real, een oude diamant- en goudroute uit de koloniale tijd. "Ik denk dat nog één of twee auto's de finish niet halen", vertelt Hendriksz voorafgaand. "De tegenslag maakt sommige deelnemers wel kribbig. Maar in Rio gaan we lekker genieten van de Spelen. We worden woensdag ontvangen in het Holland Heineken House."

Een van de Volvo's

Column Schone Schijn

Uit De Telegraaf van vandaag.
----------------------------------------------------------------------------
Het Braziliaanse Portugees staat bol van de speelse uitdrukkingen. Zo is rond de Olympische Spelen het zinnetje 'para inglês ver' ('om aan de Engelsen te laten zien') in zwang. Vrij vertaald: 'mooi weer spelen voor buitenlanders'.

De oorsprong ligt in de negentiende eeuw. Onder zware druk van Groot-Brittannië tekende Brazilië in 1831 het verbod op transatlantische slavenhandel. In praktijk gingen de Brazilianen er vrolijk mee door. Decennialang speelde de slavenhaven Rio mooi weer voor de agressief controlerende Britse marine.

Anno 2016 begint het gephotoshopte Rio even buiten het internationale vliegveld (Galeão). Op de snelweg naar de toeristenwijken valt de rioolgeur van de Guanabarabaai weliswaar niet weg te moffelen. Maar de mistroostige sloppenstad Maré ligt keurig uit zicht achter kleurige olympische posters op kogelvrije geluidsmuren.

Je kunt er komende weken bovendien relatief vlot langs rijden. Rio kondigt speciale feestdagen en langere schoolvakanties af vanwege de Spelen. Ook dankzij exclusieve olympische rijstroken zullen bezoekers er weinig van merken dat Rio volgens TomTom de op drie na meest dichtgeslibde stad ter wereld is.

Daarnaast rijdt, andermaal exclusief voor de olympische familie, een nieuwe metro van een toeristenwijk (Ipanema) naar het hart van de Spelen (Barra). Zelfs een groezelige treinlijn naar Rio's arme buitenwijken is opgeknapt. Tenminste op het traject naar het tweede olympische cluster, Deodoro.

Eenmaal voorbij de stadions voor hockey en paardrijden is het snel gedaan met de schone schijn. Terwijl wanhopige verkopers de wagons op en neer lopen met lauwe yoghurt en wattenstaafjes komt het ene na het andere haveloze station voorbij.

Dieptepunt is de sinistere halte Tancredo Neves, op 33 stops ten westen van het centraal station (Central). Via een gat in de perronmuur verkoopt de lokale drugsbende coke en crack aan passagiers. De uitgang van het station is een tippelplek voor deels minderjarige prostituees. Toeristen zijn er in geen velden of wegen te bespeuren.