zondag, maart 27, 2016

Brazilië op scherp na 'Brussel'

Londen, Parijs, Brussel en in augustus Rio? Volgens terreurexperts is Brazilië kwetsbaar voor aanslagen tijdens de Olympische Spelen. Het gastland heeft 24.000 kilometer aan veelal poreuze grenzen en kent een levendig illegaal wapencircuit. Een kalasjnikov kopen is een koud kunstje in Rio.

De Braziliaanse regering reageerde deze week bezorgd op de gruwelijke aanslagen in Brussel. Het Zuid-Amerikaanse land was nooit doelwit van moslimterreur, maar vreest dat het nu op de radar komt door het verwachte bezoek van tweehonderd olympische delegaties, tachtig staatshoofden en een half miljoen toeristen.

Brazilië heeft pas sinds vorige week een antiterreurwet. Met het oog op de spelen keurde president Rousseff een draconisch wetsvoorstel van het parlement grotendeels goed. Niet alleen het plegen en voorbereiden maar ook het ’verdedigen’ van terrorisme via bijvoorbeeld sociale media levert tot dertien jaar celstraf op.

Daarnaast riep minister van Buitenlandse Zaken Vieira na ’Brussel’ op tot meer internationale samenwerking. Rio kreeg afgelopen week alvast een groep Amerikaanse terreurexperts (ATA) op bezoek. Ze schoolden lokale agenten bij over de gevaren van onder meer chemische, biologische en nucleaire wapens.

Verder helpen Amerikaanse drugsbestrijders van de DEA sinds eind vorig jaar bij het in kaart brengen van wapensmokkelroutes naar Rio. Ook tijdens de Olympische Spelen krijgt de DEA een plekje in het zogeheten CICC, het zenuwcentrum van de grootste Braziliaanse veiligheidsoperatie ooit.

Het 'Pentagon van Rio' (CICC)

Onderdirecteur Edval Novaes geeft een rondleiding door het hypermoderne gebouw in hartje Rio. Op een brede videowand wordt de strandmetropool van twaalf miljoen inwoners in de gaten gehouden via 3500 vaste en mobiele camera's. Alle incidenten, van een kat in de boom tot de zoveelste moord, komen binnen in de meldkamers van het CICC.

In augustus zullen twintig instanties samenwerken in dit orwelliaanse ’Pentagon van Rio’. Onder hen de terreurbestrijders van de Braziliaanse geheime dienst (ABIN). Zelfs lokale zorgautoriteiten maken er gebruik van om zikahaarden op te sporen via een drone.

Drones zijn onmisbaar bij het bespioneren van honderden ’favelas’ waar de overheid nauwelijks binnenkomt. Enkele daarvan liggen in het strategisch belangrijke Complexo do Maré, een door milities en drugsbendes gecontroleerde sloppenstad van 130.000 inwoners langs de weg naar het internationale vliegveld.

Tegen eerdere beloften in, maakte Novaes’ baas deze week bekend dat Maré voor augustus niet wordt bezet door de zogeheten vredespolitie. Rio moet door de economische crisis een half miljard euro bezuinigen op veiligheid.

Maré blijft daardoor voorlopig een onvoorspelbaar broeinest van misdaad. „We omsingelen risicowijken als Maré in augustus”, verzekert Novaes. „Dat ging eerder goed bij grote evenementen als het WK.”

woensdag, maart 23, 2016

Grootste cokekartel Colombia stopt ermee

Uit De Telegraaf.
----------------------------------------------------------------------------
De FARC, het grootste cokekartel van Colombia, stapt uit de drugshandel. Dat beloven Tanja Nijmeijer en kornuiten althans in de vredesbesprekingen die vandaag moesten worden afgerond op Cuba.

Dat lukte niet, ondanks een ultieme bemiddelingspoging door de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry. De FARC en de Colombiaanse regering zijn het nog niet eens over de concentratiekampen waarin de guerrilla taakstraffen gaat verrichten na de ontwapening. Beide partijen verzekeren echter dat de vrede nabij is na een halve eeuw oorlog.

Colombia hoopt via het akkoord ook af te komen van het etiket 'narcostaat' dat het Zuid-Amerikaanse land al decennia aankleeft. "De rebellen waren afgelopen dertig jaar het grootste obstakel in de strijd tegen drugs. Door het akkoord worden ze onze bondgenoot," zo viert president Juan Manuel Santos de aangekondigde draai van 180 graden.

De FARC profiteerde in de jaren negentig van de neergang van de beruchte kartels van Cali en Medellin. Momenteel controleren de 'narcomarxisten' naar schatting twee derde van de Colombiaanse coca, de belangrijkste grondstof voor cocaïne. De FARC bewaakt de illegale akkers met scherpschutters en landmijnen en eist in ruil 'revolutionaire belasting' van cocaboeren.

Volgens de afspraken op Cuba hélpt de FARC binnenkort juist bij de vernietiging van de plantages. Ter compensatie gaat de guerrilla vrijuit voor drugsdelicten.

Het al ruim drie jaar durende vredesproces heeft dusver een averechts effect op de cocaproductie. Deze is naar schatting bijna verdubbeld in de afgelopen twee jaar, waardoor Colombia weer wereldwijd hofleverancier is. Na jarenlange krimp van het coca-areaal nam het de leiding in 2014 over van buurland Peru, aldus de internationale drugswaakhond INCB.

Een van de oorzaken is dat het Colombiaanse leger is gestopt met het sproeien van landbouwgif boven de plantages. Bovendien zijn cocaboertjes massaal aan het bij planten. Ze hopen na het akkoord subsidies te krijgen om over te schakelen naar koosjere gewassen als cacao en bananen.
Een boer op zijn coca-akker

Defensieminister Villegas probeert de VS, waar het gros van de Colombiaanse coke belandt, gerust te stellen. De cocahausse is volgens hem tijdelijk. "Na het akkoord pakken we door. In 2016 zetten we drie keer zo veel soldaten in om coca te kappen als in 2015." Het idee is dat de FARC daarbij ook assisteert bij het verwijderen van de eigen landmijnen.

Narcoticawatchers zijn sceptisch. Zo acht de denktank Insight Crime uit Medellin het "onvermijdelijk dat delen van de guerrilla zullen criminaliseren".

Dat risico is het grootst in de FARC-middenkaders die autonoom opereren van de top die de onderhandelingen voert. "Het gaat veelal om slecht opgeleide commandanten met weinig kansen na het conflict", zo ziet hoofdanalist Jeremy McDermott niet iedereen afstand doen van de lucratieve drugshandel.

Bovendien staan concurrerende kartels te popelen om het gat in de markt te vullen. Vooral de Urabeños, een zeer gewelddadige drugsbende van oud-paramilitairen, zitten wat dat betreft op het vinkentouw. Reden voor het Colombiaanse leger om op de valreep van de vrede een groot offensief te beginnen tegen het kartel uit de onherbergzame regio bij de grens met Panama.

Rijp voor een revolutie

Uit Elsevier.
---------------------------------------------------------------------------------
Het gastland van de komende Olympische Spelen beleeft een roerige maand. De onrust begon op 4 maart met het verhoor van oud-president Luiz Inácio ‘Lula’ da Silva (2003-2010). Het linkse icoon werd door de politie met veel machtsvertoon opgepikt in zijn huis even buiten São Paulo.

Het gerechtelijke bevel kwam van Sérgio Moro, een federale onderzoeksrechter met de status van een popster. De 44-jarige magistraat is het brein achter Operatie Wasstraat, een poging om een miljardenschandaal rond staatsoliebedrijf Petrobras bloot te leggen. Tientallen politici en topondernemers zijn veroordeeld (zie ‘Niemand is meer onaantastbaar’ beneden).

Ook Lula (70) zou steekpenningen hebben ontvangen van een betrokken bouwonderneming. Dit gebeurde volgens Moro via ‘gratis’ opknapbeurten van een penthouse en landgoed. ‘Ik ben de eigenaar niet,’ verdedigde de politicus van de Arbeiderspartij zich.

Een week later gingen miljoenen Brazilianen de straat op om ‘SuperMoro’ te steunen. Ze eisten Lula’s arrestatie. Ook riepen de demonstranten op tot het afzetten van zijn opvolger, partijgenoot Dilma Rousseff.

De eerste vrouwelijke Braziliaanse president was bestuursvoorzitter bij Petrobras in een periode (2003-2010) waarin honderden miljoenen achterover zijn gedrukt. Niets wijst erop dat Rousseff daar zelf rijker van werd, maar tegenstanders houden haar wel verantwoordelijk. ‘Ze is corrupt of incompetent,’ is hun idee.

Haar populariteit (slechts 11 procent van de kiezers steunt haar nog) wordt verder ondermijnd door een slepende recessie. Miljoenen armen die onder Lula naar de middenklasse opklommen, zijn terug bij af door Rousseffs rommelige beleid en de gedaalde grondstofprijzen.

Bovendien heeft haar regering in 2014 gesjoemeld met de rijksbegroting, concludeerde de Rekenkamer. Door tekorten te verdoezelen, werd Rousseff dat jaar nipt herkozen. Creatief boekhouden is gangbaar in Brazilië, maar de oppositie ziet er voor het eerst reden in voor een parlementaire afzettingsprocedure.

Na het massale protest nam de in het nauw gedreven president een gok. Ze benoemde Lula tot kabinetschef. De oud-vakbondsleider is een begaafder politicus en spreker dan de technocraat Rousseff. Aan hem de taak om zijn pupil te redden.
SuperMoro (links) en Lula in boevenpak bij een protest in São Paulo

Maar de meeste Brazilianen menen dat de aanstelling slechts was bedoeld om Lula te laten ontsnappen aan de klauwen van Moro. Ministers kunnen alleen worden vervolgd door het tragere hooggerechtshof.

Prompt lekte Moro een afgetapt telefoongesprek tussen Rousseff en Lula op de dag van de benoeming. Hierin praten ze over het opsturen van een document dat Lula’s ministerschap bewijst.

‘Gebruik maar als het nodig is,’ zegt Rousseff. Volgens de regering slechts omdat Lula zijn beëdiging mogelijk moest missen wegens zijn zieke vrouw, maar weinigen geloven dat. Na het uitzenden van het fragment in het journaal van tv-zender Globo braken er in diverse steden protesten uit.

Rousseff reageerde furieus. Het gesprek had plaats toen Moro geen recht meer had om Lula af te luisteren. Ook met het openbaren van een gesprek met de president ging de rechter zijn boekje te buiten.
‘Staatsgrepen beginnen zo,’ aldus Rousseff.

Moro doet een beroep op zijn burgerplicht. Hij vergelijkt het schandaal met Watergate. ‘Zelfs de president heeft geen absoluut recht op geheimhouding van haar communicatie.’

De afluisterepisode, die niet zou misstaan in de Amerikaanse politieke tv-serie House of Cards, heeft de overlevingskansen van Rousseff allesbehalve goed gedaan. Volgens enquêtebureau Datafolha zijn nu bijna zeven op de tien Brazilianen voor afzetting.

Bovendien heeft Rousseff een vicepresident die de rol van Frank Underwood vertolkt in het politieke drama. Deze Michel Temer (75) presenteert zich als het alternatief voor zijn geplaagde bazin. De opportunistische advocaat zegt de impasse te willen doorbreken om broodnodige hervormingen door te voeren.

Wonderlijk, want de middenpartij waarvan Temer voorzitter is, regeert al veertien jaar met de Arbeiderspartij. Deze PMDB heeft in het parlement de sleutel in handen voor de afzetting die Temer president zou maken. Temer boycotte de beëdiging van Lula en stuurt aan op een breuk.

Slechts één op de zes Brazilianen ziet Temer als een geschikte opvolger. Ook zijn PMDB zit tot over de oren in het corruptieschandaal.

Voor de oppositie lopen de meeste kiezers ook niet warm. Daarvoor is de afkeer van de kleptocratie in de hoofdstad Brasilia te groot. Wie wel hoge ogen zou gooien bij nieuwe verkiezingen, is Moro.
---------------------------------------------------------------------------------
NIEMAND IS MEER ONAANTASTBAAR

Een daadkrachtige onderzoeksrechter uit Curitiba breekt met de Braziliaanse cultuur van klassenjustitie: Sérgio Moro veroordeelde afgelopen twee jaar al 84 verdachten met zijn Operatie Wasstraat. Zijn slachtoffers: machtige Brazilianen die voorheen onaantastbaar waren, zoals Marcelo Odebrecht. De baas van ’s lands grootste bouwconcern kreeg ruim 19 jaar cel wegens corruptie en witwassen. Moro spiegelt zich aan Operatie Schone Handen, de schoonmaak in het corrupte Italië begin jaren negentig. Moro maakt gebruik van klikdeals en komt zo steeds hoger in de corruptieketen.

maandag, maart 14, 2016

Braziliaanse regering wankelt

Uit de krant van vandaag.
---------------------------------------------------------------------------
De Braziliaanse regering wankelt amper vijf maanden voor de Olympische Spelen in Rio. Zo'n drie miljoen Brazilianen over het hele land demonstreerden gisteren voor de exit van president Dilma Rousseff. Een dag eerder dreigde de grootste coalitiepartij (PMDB) te breken met haar Arbeiderspartij (PT). Die breuk is waarschijnlijk na de hoge opkomst van gisteren. De positie van de oud-guerrillera hangt daarmee aan een zijden draadje.

Komende woensdag beslist het Braziliaanse Hof over enkele voorwaarden voor een afzettingsprocedure tegen Rousseff. De oppositie schermt in de Kamer van Afgevaardigden met een impeachment wegens creatief boekhouden door de regering in het verkiezingsjaar 2014. Een ander, trager spoor naar afzetting loopt via het Kieshof en is gebaseerd op vermeend illegale campagnefinanciering bij de PT. Linksom of rechtsom, ruim de helft van de bevolking steunt de pogingen tot afzetting.

Het enorme chagrijn over de eerste vrouwelijke Braziliaanse president - slechts 11% van de kiezers kan haar beleid waarderen - wordt aangewakkerd door de slepende recessie (drie jaar op rij). Rousseff is daar deels debet aan door wanbeleid en de niet aflatende corruptieschandalen bij onder meer haar eigen Arbeiderspartij (PT).

Zo werd haar voorganger en mentor Luiz Inácio Lula da Silva afgelopen week aangeklaagd voor witwassen en valsheid in geschrifte. De socialist zou ook steekpenningen hebben ontvangen van bouwbedrijven, aldus het OM.

Via grote opblaaspoppen van Lula in gevangenistenue liepen de demonstranten alvast vooruit op de arrestatie van de held van veel arme Brazilianen. "We're all Moro", werd daarbij gescandeerd. Sergio Moro is een onderzoeksrechter uit Curitiba die Lula en tientallen andere politici op de korrel neemt.

woensdag, maart 09, 2016

Profieltje over de 'Trump van Brazilië'

Uit de krant van vandaag.
-------------------------------------------------------------------------------------
Jair Messias Bolsonaro (60) geldt in Brazilië als een tropische variant op Donald Trump. Boze rechtse kiezers lopen weg met het even loslippige als omstreden Kamerlid. Hun 'verlosser' stapte afgelopen week in de race voor de presidentsverkiezingen van 2018.

Bolsonaro is een oud-legerkapitein die strooit met politiek incorrecte uitspraken. Waar Trump graag op Mexicanen afgeeft, gebruikt zijn Zuid-Amerikaanse evenknie indianen als zondebokken.

Hun reservaten, samen goed voor twaalf procent van het Braziliaanse grondgebied, zouden te groot zijn. Indianen, door Bolsonaro tijdens een Kamerdebat weggezet als "stinkend" en "onopgevoed", moeten wat hem betreft wijken voor de land- en mijnbouw.

Martelen tijdens politieverhoren? Geen probleem, aldus het lid van de Sociaalchristelijke Partij (PSC). De evangelische christen verlangt terug naar de 'law and order' onder de Braziliaanse dictatuur (1964-1985). Een goede bandiet is een dode bandiet, zo deelt hij de mening van veel Brazilianen. "De politie zou meer moeten moorden."

Ook andere minderheden moeten het ontgelden. Zo zorgde Bolsonaro in 2013 voor ophef in een BBC-interview met de Britse komiek en homoactivist Stephen Fry. "Geen vader is trots op een homoseksuele zoon", beweerde het populairste Kamerlid van Rio de Janeiro. "Wij, Brazilianen, houden niet van homo's."

Een linkse politica die zijn uitspraken hekelde, "verdiende" het niet om door hem te worden verkracht. En het groeiende aantal vluchtelingen dat zijn heil in Brazilië zoekt, is volgens Bolsonaro "het schuim van de wereld".

Vergelijkingen met de Amerikaanse miljardair kan hij wel waarderen. "Het enige verschil is dat ik iets rijker ben", grapt hij in een interview met de zakenkrant Valor.

Zijn kansen om president te worden, zijn voorlopig echter niet zo groot als die van Trump. In een recente peiling scoorde Bolsonaro 6% tot 7% van de stemmen.

Zijn kandidatuur zit daarmee wel in de lift. De diepe economische en politieke crisis in Brazilië spelen de radicale outsider in de kaart.

Mogelijk kan hij in 2016 of 2017 al een gooi naar het presidentschap doen. Huidig president Dilma Rousseff wordt bedreigd door een afzettingsprocedure. De aanhang van Bolsonaro en andere oppositiegroepen gaan komende zondag weer de straat op om haar impeachment te eisen.

Jair Messias Bolsonaro