zondag, april 20, 2008

Voxpop Paraguay

In aansluiting op het vorige bericht lichten vier Paraguayaanse kiezers hun stem van vandaag alvast toe. Voxpopjes noemen journalisten dat, naar het Latijnse vox populi (stem van het volk).
----------------------------------------------------------------------------------
Ireneo Tellez, mensenrechtenactivist, lag koud in de luiers of zijn ouders maakten hem lid van de Colorado-partij. “Dat was makkelijk bij de inschrijving in de burgerlijke stand”, zegt hij nippend aan zijn kruikje ‘tereré’, de typisch Paraguayaanse maté met ijswater.

Tellez komt uit San Pedro, de straatarme provincie waar Lugo bekend werd als ‘bisschop van de armen’. “Hij loopt tegen een muur op als hij wint. De ‘Colorados’ controleren alles op het platteland. Maar als ik toch moet stemmen, dan maar op Lugo.”

Peter Guenther (voorgrond op de foto), eigenaar van Hotel Germania in het stadje J.E. Estigarribia, is één van de 30.000 streng protestantse mennonieten in Paraguay. “Ik weet genoeg als Lugo zegt dat hij de armen wil helpen. Het is een guerrillero, een Chávez."

"Hij zal ons land onteigenen, hij houdt niet van mensen die werken. De Colorados doen het al zestig jaar goed. Wat wil je, in de huidige regering zitten twee mennonieten! Onder Stroessner was het nog beter. Hij trad op tegen nietsnutten. Als je op een werkdag zonder reden op straat liep, werd je gearresteerd. Dit land heeft orde nodig.”

José Cardoso, stratenmaker, beitelt een steen onder de schroeiende zon van de hoofdstad Asunción. Op wie hij gaat stemmen? “Op Lugo! Op de verandering. We zijn de Colorados zat! Daar stemmen alleen de doden op. Onder Stroessner zorgden ze tenminste dat het veilig was op straat. Nu vullen ze hun zakken slechts.”

Waarom hij dan wel lid is van De Partij, net als zo’n 60 procent van de stemgerechtigden? “Je weet nooit, je moet hier op je tellen passen. Een foto voor de krant? Vooruit dan. Speciaal voor de vrouwen in Nederland.”


Cirilo Nelson, verzorger van Paraguay’s enige olifant in de verlaten dierentuin van Asunción, Maia, die beroemd is sinds ze twee jaar terug een jongetje dood trapte dat haar een mango probeerde te voeren.

“Dit land is nauwelijks veranderd sinds Stroessner. Onze geschiedenis is een aaneenschakeling van dictaturen. De mensen zijn lijdzaam. Ze wachten op een leider die alle problemen oplost. Ik stem altijd op het meest kansrijke alternatief voor de Colorado-partij. Lugo dus. Niet omdat hij veel vertrouwen inboezemt. Hij is erg vaag over zijn plannen.”

D-Day in Paraguay

Donald Duck zou de verkiezingen nog winnen als kandidaat voor de Colorado-partij, zo zegt men in Paraguay. Maar er hangt een wonder in de lucht in het Zuid-Amerikaanse land. Het lijkt erop dat de ‘Colorados’ vandaag bij de presidentsverkiezingen na 61 jaar uit het zadel worden gewipt door de gewezen bisschop Fernando Lugo.

Hij is de duivel in eigen persoon, een FARC-rebel, een trekpop van Hugo Chávez. Tenminste, dat beweren de nerveuze ‘Colorados’. Lugo, ontspannen, in gesprek met deze krant in de bloedhete hoofdstad Asunción: “Ze roepen zoveel! Ik sta veel dichter bij de Braziliaanse president Lula dan bij Chávez. Ik wil de armoede bestrijden zonder de markt op stang te jagen. En zonder met de democratie te sollen, zoals in Venezuela gebeurt.”

Wie de ‘bisschop van de armen’ wel alvast op stang heeft gejaagd, is de paus. Bisschop ben je voor het leven, vindt het Vaticaan, dat Lugo’s ontslag niet accepteert, maar hem wel heeft geschorst wegens politieke activiteiten.

Lastig, want de grondwet van Paraguay bepaalt dat geestelijken zijn uitgesloten van verkiezingen. “Dit is een seculiere staat. Het Vaticaan kan ons de wet niet voorschrijven.”

Waarmee de kous af is voor de boomlange kandidaat die ruim 5 procent voor ligt in de peilingen. Lugo weet zich gesteund door een bonte coalitie, van linkse boeren tot ondernemers van de liberale partij.

Bindende factor is zijn beloofde kruistocht tegen de corruptie, maar verder is zijn programma weinig concreet. “De Colorado-partij rooft het land leeg en dat moet stoppen, zo simpel is het.”

Sinds het afzetten van dictator Stroessner in 1989 kent het straatarme land een democratie. Maar zijn erfenis, een vorm van apartheid tussen Colorados en de rest van de bevolking, maakt dat nog altijd 1,65 van de 2,8 miljoen stemgerechtigden lid is van De Partij.

"Ik ben in ’87 lid geworden, anders was ik niet toegelaten tot de universiteit”, zegt Lucas, ambtenaar op een ministerie. “Opzeggen kan niet, dan verlies ik mijn baan. Maar ik stem op Lugo. Hij is de enige hoop op verandering.”

Als de geoliede partijmachine de rijen alsnog afdoende weet te sluiten, krijgt Paraguay zijn eerste vrouwelijke president. De kandidaat van de Colorados is oud-onderwijsminister Blanca Ovelar.

Nummer drie in de verkiezingsrace is de voormalige generaal en couppleger Lino Oviedo. Hij werd onlangs vrijgelaten, “als vermoedelijke manoeuvre van de regering om de oppositie te splijten”, aldus een westerse diplomaat.

Waarnemers vrezen voor stembusfraude, of erger. “Als er één Zuid-Amerikaans land is waar er een coup in de lucht hangt, is het Paraguay”, zegt Gregory Schepard, een Fransman die een documentaire maakt over het land. "Dit land is zo anachronistisch."

zaterdag, april 19, 2008

'Derde generatie biobrandstof inzetbaar'

Van de week liep ik in São Paulo een dagje mee met een Nederlandse handelsmissie, hetgeen onverwachts uitliep op een spoedcursus algenkunde. Met onderstaand verhaal voor de economiepagina's als resultaat.
--------------------------------------------------------------------------------
Dat politici de tel wel eens kwijtraken bij de over elkaar heen buitelende 'generaties' biobrandstoffen, bleek van de week op een persconferentie van de Nederlandse handelsmissie in Brazilië.

Wanneer handelsminister Frank Heemskerk rept over een derde generatie groene brandstof en deze krant om toelichting vraagt, lacht hij hartelijk: "Ik maakte een grapje, er is helemaal geen derde generatie. Maar die komt vast nog. En een vierde en een vijfde. Ik leer mijn dochtertje tellen via biobrandstoffen!"

Even later wordt een verbaasde Heemskerk bijgepraat door Carel Callenbach, een meegereisde ondernemer die pioniert in algendiesel, ook wel ‘de derde generatie biobrandstof’ genoemd.

Terwijl de eerste generatie (van soja, suikerriet, koolzaad) wordt verweten de voedselprijzen op te drijven, is volgens de directeur van het Gelderse biotechnologiebedrijf Ingrepro ook op de tweede (gemaakt van cellulose houdende biomassa zoals houtsnippers bij voorbeeld) het nodige aan te merken.

“De zogeheten tweede generatie is op zijn vroegst in 2015 breed inzetbaar, de derde nu al. Voor de tweede heb je nog altijd biomassa nodig. In Indonesië hakken sprokkelaars van houtresten er al bomen voor om. Alleen de derde is echt duurzaam. Voor algenkweek heb je alleen afvalwater nodig.”

Algen groeien razendsnel en dat op een bescheiden dieet van zonlicht, CO2 en bepaalde afvalstromen. Daarbij bevatten ze veel olie: per hectare tot tien keer meer dan ‘traditionele’ energiegewassen. Voor een kweekvijver is geen vruchtbare grond nodig.

Een hectare algen is jaarlijks goed voor het omzetten van 100 ton broeikasgas in ruim 15 ton biodiesel. Restproducten: zuurstof en schoon water. De efficiënte eencellige plantjes gedijen ook in zout water. Oliebedrijf Shell startte onlangs een proef met algenkweek in zeewater bij Hawai.

Ingrepro is Europa’s grootste algenproducent en gaat na Maleisië nu ook in Brazilië de boer op. “Het land heeft veel zonuren, een cultuur van biobrandstoffen en goede verbindingen met Rotterdam.”

Callenbach vertelt de Brazilianen over zijn ‘Powerfarm’ in thuisbasis Borculo, een open vijver naast een mestsilo waarin de varkensmest leeg stroomt (“beetje bij beetje zodat het niet stinkt”).

De algendrab wordt geoogst met een centrifuge en uit de gedroogde algenvlokken wordt de olie geperst. “In plaats van recyclen doen we aan ‘upcyclen’”, zegt de agrarisch econoom die graag een algenbeschuitje mag eten (“smaakt naar peterselie”). Algenolie wordt al jaren in medicijnen, diervoeder en voedingssupplementen verwerkt.

De Powerfarm: algenkweek naast een mestschuur in Borculo (foto: Ingrepro)

Ook afvalstromen van zuivel- en ethanolfabrieken (handig in Brazilië) kunnen op locatie worden opgewerkt. Verder gaat Ingrepro het rioolwater van “een middelgrote Nederlandse gemeente” tot algenolie verwerken. Zutphen heeft interesse getoond. En het water- en rioleringsbedrijf van Rio de Janeiro bestelde eergisteren een proefopstelling.

“Nu krijgen we nog betaald voor het verwerken van varkensmest en rioolwater, maar in de toekomst zal dat andersom zijn. Waterzuiveringsbedrijven kunnen op den duur wel sluiten.”

En de haken en ogen dan? Dr. Peter Zuurbier van de Universiteit Wageningen doet in Brazilië onderzoek naar biobrandstoffen. “Algenbrandstof zit nog in de experimentele fase, maar ik zie grote mogelijkheden.”

Een hoge ambtenaar van het ministerie van VROM: “Dit is geen hol verhaal. Maar algendiesel bedreigt gevestigde belangen en moet de politiek nog achter zich krijgen.”

Sceptici wijzen op de kwetsbaarheid van algenpopulaties in open vijvers, die van slag zouden raken door kikkers en vogelpoep. En gesloten, overdekte kweeksystemen zijn (nog) te duur om te concurreren met olie.

Callenbach: “We werken al acht jaar met open vijvers. Er zijn genoeg algensoorten die daarin uitstekend groeien. Er wordt veel laboratoriumonderzoek naar algen gedaan, maar weinigen gaan gewoon de boer op zoals wij. Buiten gekweekte algen zijn de brandstof van de toekomst.”

Carel Callenbach (r.) en Peter Zuurbier

zaterdag, april 12, 2008

'Soldado nunca mais'

Uit De Telegraaf van vandaag.
--------------------------------------------------------------------------------
Dat hij nog leeft is een klein wonder. Oud-drugsbaas ‘Gustavo’ (33) is één van de zeldzame mannen die een lange carrière in de bendeoorlog van Rio de Janeiro kan navertellen. Hij vermoordde direct en indirect (via orders aan soldaten) “zo’n 120, 130 mensen”, maar is een tweede leven begonnen als sociaal werker in een sloppenwijk.

“Op een dag sprak ik mijn jongens toe en zag ik alleen maar nieuwe gezichten, al mijn vrienden waren dood”, vertelt de Braziliaan in zijn kantoortje in een zompige ‘favela’ aan de rafelrand van Rio. “Toen besefte ik dat ik weg moest wezen.”

Gustavo heeft zijn ontsnapping te danken aan zijn werkgever, de Nederlander Nanko van Buuren, directeur van ontwikkelingsorganisatie IBISS. Met zijn programma ‘Soldados Nunca Mais’ (Soldaten Nooit Meer) bevrijdt hij jaarlijks zo’n 350 kindsoldaten uit de oorlog in de Braziliaanse strandmetropool, waarin ruim 80% van de bendeleden zijn 21e verjaardag niet haalt.

Aan het losweken van een grote vis als Gustavo gaan lange onderhandelingen vooraf met het drugskartel, in dit geval het Rode Commando, en justitie. Dat zag uiteindelijk af van aanklachten. Maar heeft Van Buuren geen moreel bezwaar tegen een werknemer met zo’n bloederig cv?

“Je krijgt drugsbazen nooit de misdaad uit als je ze geen betaald werk biedt. Als je dat niet accepteert, verandert er niets. En Gustavo kan andere jongens nu ervan overtuigen buiten de oorlog te blijven.”

Als kansarme puber viel Gustavo al vroeg voor de lokroep van het snelle geld. “Ik sloot me op mijn 16e aan bij de lokale bende, het leek me spannend. School was ver weg en saai, ik pakte toen al liever de bus naar Copacabana om gringo’s te beroven. De drugsbazen waren helden in mijn wijk. Ze hadden vrouwen, auto’s en alom respect.”

Gustavo bleek een harde en maakte snel promotie. Op zijn 19e was hij al ‘dono’ – baas. “De kunst is een evenwicht te vinden tussen liefhebben en haten. Je populair maken in de gemeenschap waar je woont en handelt, en genadeloos zijn in de strijd. Medicijnen kopen en funkfeesten organiseren voor buurtbewoners. Maar ook zonder aarzelen een ‘Duitser’ (een vijandelijke soldaat, KK) levend open laten snijden of verbranden in een stapel autobanden.”

Of hij wroeging heeft? “Ja. Nee, ik zeg niet waarover.”

Als Gustavo iets mist aan het gangsterleven, zijn het de drugsdollars. “Maar de vrijheid die ik nu heb is veel meer waard. Ik kan weer naar strand en bioscoop, als soldaat was dat levensgevaarlijk. Ik weet dat ik enorm geluk heb gehad”, zegt hij terwijl een kogellitteken in zijn voet toont, zijn enige. “Nu is het is tijd om terug te betalen, aan Nanko."

donderdag, april 10, 2008

Interview Lula

Vandaag de kroon op vijf maanden lobbywerk bij Lula's voorlichtersschare in Brasília. De president staat te boek als notoir lastig te strikken voor interviews, maar wilde voor zijn staatsbezoek aan Nederland wel een uitzondering maken.

Mijn collega Alex de Vries, die via zijn RVD-contacten ook al een tijdje aan het hengelen was, heeft hem even gesproken, maar de meeste vragen en antwoorden zijn per email uitgewisseld.

------------------------------------------------------------------------------
door KIERAN KAAL en ALEX DE VRIES,
RIO DE JANEIRO/AMSTERDAM –

Populairder dan ooit in eigen land en een economie die met ruim 5% groei op stoom komt. De Braziliaanse president Lula begint vandaag stralend aan een tweedaags staatsbezoek aan ons land.

In een exclusief interview vertelt hij over het „magische moment” dat zijn land in zijn ogen doormaakt en de Nederlandse rol daarin.

„De aanwezigheid van Nederlandse bedrijven is extreem belangrijk voor onze ontwikkeling”, zegt hij. Daarom juicht hij toe dat er volgende week een grote Nederlandse handelsmissie naar Brazilië reist.

Het lijkt soms wel of de joviale boerenzoon uit Pernambuco met een engeltje op zijn schouder regeert. Toen onlangs stroomtekorten dreigden door de droogte, kletterden de weergoden spontaan de Braziliaanse stuwmeren vol. Sinds de vondst van een gigantisch olieveld voor de kust van Rio de Janeiro kan de groene energiereus Brazilië openlijk naar een plekje in de OPEC lonken.

Dankzij de hoge prijzen van producten is de landbouwmacht voor het eerst schuldeiser van het buitenland. En de staatskasreserve van ruim $190 miljard blijkt een solide stootkussen tegen de Amerikaanse kredietcrisis.

Maar kom bij de president niet aanzetten met ’Lucky Lula’. „Tijdens eerdere gunstige periodes in de wereldeconomie bleek Brazilië niet in staat om de trend te volgen. Ditmaal hebben we ons huiswerk gedaan. We hebben het begrotingsoverschot verhoogd naar 4,25% van het bruto nationaal product en de inflatie met 4,5% onder controle gekregen.”

Leidde de verkiezingszege van de linkse vakbondsman in 2002 nog tot een massale kapitaalvlucht, nu geldt de opkomende markt door strak monetair beleid juist als ’safe haven’ in turbulente tijden. De buitenlandse investeringen in Brazilië verdubbelden vorig jaar tot $34,6 miljard, waarvan Nederland bijna een kwart voor zijn rekening nam.

Maar Lula wil meer. Tijdens een seminar in Den Haag spreekt hij morgen zo’n honderd Nederlandse bedrijven toe over zijn stokpaardje: het Plan ter Versnelling van de Groei (PAC), dat maar liefst $250 miljard in de gebrekkige Braziliaanse infrastructuur moet pompen.

„Nederlandse bedrijven hebben via publiek private samenwerking alle kans om deel te nemen aan het PAC”, verzekert Lula. „Zo gaan we fors investeren in onze havens en scheepvaart, erkende specialismen van Nederland, die we hard nodig hebben. Ook sluiten we 22,5 miljoen huishoudens aan op de waterleiding en riolering, waarbij we ook zeer geïnteresseerd zijn in jullie kennis en kapitaal.”

De helft van de 190 miljoen Brazilianen heeft geen wc of schoon water thuis, een onderwerp waar hij vanmiddag tijdens de lunch op Paleis Noordeinde ongetwijfeld met prins Willem-Alexander over zal spreken.




Staatssecretaris van Economische Zaken Heemskerk leidt de handelsmissie begin volgende week en spreekt op voorhand al over „tal van kansen” in het „soms complexe” land.

Brazilië is volgens de Wereldbank het 121e land ter wereld als het gaat om makkelijk zakendoen. „Het klopt dat we nog veel bureaucratie moeten elimineren”, geeft Lula toe, wetende dat een groeitijger als China deze handelsdrempels beter aanpakt.

Koningin Beatrix wenste Lula bij haar staatsbezoek in 2003 „veel succes” bij de aanpak van de „zeer grote verschillen in welvaart en inkomen”. Hoe gaat het nu?

„We hebben al veel vooruitgang geboekt. Het gemiddelde inkomen van een huishouden is tussen 2003 en 2005 met 5,3% gestegen. Afgelopen twee jaar zijn twintig miljoen Brazilianen van de onderklasse naar de middenklasse opgeklommen. De extreme armoede is gehalveerd."

Volgens critici is de kleurrijke president hierin maar mondjesmaat geslaagd. „Economisch kunnen we ons meten met Japan, Spanje en Zuid-Korea, maar sociaal lijken we op landen als Malawi, Zimbabwe en Zambia”, oordeelde de directeur van het Braziliaanse CBS (IBGE) onlangs vernietigend.

Lula geeft toe dat vooral geweld en slecht onderwijs nog altijd ’grote problemen’ zijn. Een ander probleem voor Brazilië is de deels verouderde en starre belasting- en arbeidswetgeving.

„Op dit gebied zijn inderdaad snel hervormingen nodig. In 2003 hebben we onze pensioenwetgeving al verbeterd. Een belastinghervorming ligt momenteel voor bij het parlement. En vakbonden en werkgevers zijn een dialoog gestart. De hervormingswil op deze terreinen moet uit de gehele samenleving komen, anders lukt het niet.”

Wat gaat de president doen als zijn tweede en, in principe, laatste termijn erop zit in 2010? Zijn goede reputatie in zowel de eerste als de derde wereld gebruiken als volgende secretaris-generaal van de VN wellicht?

„Op 1 januari 2011 ga ik naar huis om te rusten”, zegt hij de vraag ontwijkend. En daarna? „Daarna zullen we zien. Wat ik wel kan zeggen, is dat ik niet van plan ben om uit de politiek te stappen.”

zondag, april 06, 2008

Favela Painting

Een kolkende rivier vol metersgrote rode vissen stroomt sinds kort dwars door één van de ruigste sloppenwijken van Rio de Janeiro. Het is het kunstwerk in wording van twee Nederlanders die de ‘favela’ Vila Cruzeiro allengs in een openluchtmuseum veranderen.

“De wijk kan wel wat positieve publiciteit gebruiken. En we laten kinderen zien dat ze beter naar een kwast kunnen grijpen dan naar een pistool”, aldus de kunstenaars Dré Urhahn en Jeroen Koolhaas over hun project ‘Favela Painting’.

Het duo schildert, tussen tropische regenbuien en schietpartijen door, al drie maanden aan de 100 meter lange en 15 meter brede rivier. De bewoners zijn enthousiast. “Zelfs de drugssoldaten steken nu hun duim naar ons op.”

Al wordt de vorige schildering intussen ontsierd door kogelgaten, de Nederlanders laten zich niet ontmoedigen. “We willen met hulp van de bevolking heel Vila Cruzeiro vol schilderen en het project uitbreiden naar andere sloppen.”

Meer informatie op de website van de heren en in dit tv-programma.




vrijdag, april 04, 2008

Geroofde baby haalt gram/ Verdachte babywurgen op vlucht

Uit de krant van vandaag: een dramatische Argentijnse rechtszaak krijgt vandaag zijn ontknoping. En een Nederlander in Bolivia heeft zich lelijk in de nesten gewerkt.
-------------------------------------------------------------------------------
“Ze zijn mijn adoptieouders niet, ze zijn mijn ontvoerders”, vertelde ze de pers deze week met tranen in de ogen. De Argentijnse Maria Eugenia Sampallo (30) is de eerste ‘geroofde’ baby die haar opvoeders heeft aangeklaagd.

Vandaag is de uitspraak, en Sampallo hoopt op 25 jaar cel voor ontvoering, verzwijging van haar identiteit en vervalsing van de geboorteakte. “Justitie behandelt babyroof als autodiefstal. Maar het is een misdaad tegen de menselijkheid.”

Sampallo is één van zo’n vijfhonderd pasgeboren baby’s die tijdens de dictatuur (1976-1983) uit de kraamkamers in gevangenenkampen zijn weggeplukt en ondergebracht bij militaire gezinnen met kinderwens. Sampallo’s echte ouders, linkse activisten, ‘verdwenen’ na haar geboorte op ongeveer 8 februari 1978, de dag waarop ze voorlopig haar verjaardag viert.

Klikken zou het nooit met haar nieuwe ouders, die de baby compleet met valse naam uit handen kregen van een bevriende legerkapitein, tegen wie eveneens 25 jaar cel is geëist. “Ik heb je in zijden luiers opgevoed, zonder mij was je in de goot gegooid, nukkige snotaap. Je moet wel dochter zijn van een guerrillera, zo opstandig als je bent”, zo liet haar ‘moeder’ zich op een dag tegen haar gaan, aldus getuigde een buurvrouw.

Sampallo herinnert zich dat niet. Maar toen ze ouder werd, begon ze te vragen. “Op mijn achtste kreeg ik te horen dat mijn ouders waren omgekomen bij een verkeersongeluk. Maar ze bleven het verhaal aanpassen.”

Foto: Télam

Ze zou het ongewenste kind van een werkster zijn en later weer de buitenechtelijke dochter van een Europese stewardess. Pas op haar 23e, twee jaar na haar breuk met het echtpaar, krijgt ze via de DNA-bank van de ‘dwaze oma’s’ haar ware identiteit boven tafel, zoals dat de oma’s ook bij 87 andere ‘geroofde’ kleinkinderen gelukt is.

De verdediging wedt op twee paarden. Het aangeklaagde trio zou niet hebben geweten met een ontvreemde baby van doen te hebben. Daarnaast is de zaak hoe dan ook verjaard, vindt de advocaat. Volgens de aanklager gaat die vlieger niet op bij misdaden tegen de menselijkheid. Als de rechter deze status erkend, zet dat de deur open voor meer pijnlijke rechtszaken.
----------------------------------------------------------------------------
De Boliviaanse en Peruaanse politie maken jacht op een Nederlander die verdacht wordt van het wurgen van zijn vrouw en baby. De man, Patrick van den B., is spoorloos sinds zijn 29-jarige Boliviaanse echtgenote en hun zes maanden oude zoontje Patrick vorige week dood werden aangetroffen thuis in La Paz.

“Volgens de buren hadden ze regelmatig felle ruzie thuis. Ik moet nodig met deze man praten,” zegt majoor Jaldibeck Escobar van de moorddivisie van de Boliviaanse politie vanuit La Paz. “Volgens onze informatie is hij de grens met Peru overgestoken. We vragen hem zich bij de politie te melden.”

De Nederlandse ambassade in La Paz bevestigt de zoektocht naar Van den B. “We betreuren deze zaak”, zegt woordvoerder Harmen van Dijk, die los van de naam geen details over de verdachte kan geven.