donderdag, april 21, 2016

Megaplan voor Brazilië

Uit DFT van afgelopen dinsdag.
--------------------------------------------------------------------------------------
De vermoedelijke nieuwe president Michel Temer heeft grote hervormingsplannen voor de zwalkende Braziliaanse economie. Beleggers en ondernemers zien licht aan het einde van de tunnel.

De Braziliaanse beurs en munt stegen afgelopen weken door de groeiende kans op afzetting van president Dilma Rousseff. Alles beter dan de leider van de Arbeiderspartij die de economie in de soep heeft gedraaid, lijkt het idee.

Het uit de gratie geraakte BRIC-land beleeft de zwaarste recessie sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Rousseff verspeelde bovendien de Braziliaanse kredietwaardigheid door het snel oplopende begrotingstekort (9% in 2015).

Bij de machtige ondernemersbond van São Paulo (Fiesp) ging zondagavond de vlag uit toen Rousseff een cruciale stemming in het lagerhuis verloor. Het bedrijfsleven heeft meer vertrouwen in vicepresident Temer, die het stokje waarschijnlijk rond 12 mei overneemt.

Zijn centrumpartij PMDB kwam een tijdje terug met het zogeheten Temerplan (Plano Temer), een liberale visie op de Braziliaanse toekomst. Het voorziet onder meer in versoepeling van de complexe arbeids- en belastingwetgeving en een grotere private rol bij het verbeteren van de gebrekkige infrastructuur.

Essentieel is dat het plan erkent dat de opgezwollen Braziliaanse staat te groot is geworden voor de economie. Om dit signaal af te geven, wil Temer om te beginnen het mes zetten in het aantal ministeries (van 31 naar 20) en de 22.000 vertrouwensposities in het federale ambtenarenapparaat.

"Temer moet snel laten zien dat de huidige puinhoop niet zijn schuld is maar uitsluitend van de Arbeiderspartij", zegt financieel adviseur Tom Waslander van BrasilPar in São Paulo.

Wat de Nederlandse Brazilië-kenner daarbij positief stemt, is dat Temer naar verwachting een zware kabinetspost inruimt voor oud-presidentskandidaat José Serra. "Iemand die zich al een paar keer heeft bewezen als een capabele bestuurder", weet Waslander.

Michel Temer

De PMDB steunt een wetsvoorstel van huidig senator Serra om de Braziliaanse olie-industrie te openen. Het door corruptie en megaschulden geplaagde staatsbedrijf Petrobras wordt daarmee niet langer verplicht tot een 30%-aandeel in de enorme diepzeevelden voor de Braziliaanse kust.

Ook in de toeleveringsindustrie zou meer ruimte komen voor buitenlandse productie, prettig voor Nederlandse offshorebedrijven. Serra en Temer willen daarnaast haast maken met een handelsverdag met de EU.

Volgens ondernemer Pieter Lekkerkerk uit São Paulo kan Temers beoogde eenheidsregering de economie alleen maar ten goede komen. "Niet langer lijdzaam toezien en niets doen is algauw een verbetering. Er is onder Rousseff helemaal geen communicatie met het parlement. Temer kan de impasse doorbreken en tenminste enkele begrotingsmaatregelen doorvoeren."

Volgens het plan wordt het tekort teruggedrongen en de staatsschuld (nu 74% van het BNP) in hooguit drie jaar gestabiliseerd. De inflatie (7,5%) moet omlaag naar 4,5% zodat de wurgende rente (14,25%) kan dalen.

Heetste hangijzer is Temers voorgestelde pensioenhervorming. Het relatief jonge Brazilië geeft al net zo veel uit aan pensioenen (12% van het BNP) als oude rijke landen. Veel ambtenaren gaan vroeg in de vijftig te ruste. Temer wil een minimumleeftijd instellen (65 voor mannen, 60 voor vrouwen) en een einde maken aan de indexering van pensioenen. Omstreden maatregelen die op veel weerstand stuiten in het parlement.

De jonge econoom Joel Pinheiro rekent op een 'Macri-effect' als Temer het roer overneemt. De Braziliaan doelt op de liberale president van buurland Argentinië die door hernieuwd vertrouwen broodnodige maar impopulaire maatregelen weet te nemen.

Verschil is echter dat Macri via verkiezingen aan de macht kwam en Temer niet. Het motief voor de afzetting van Rousseff, boekhoudtrucs die in mindere mate ook door voorgangers zijn gebruikt, is omstreden.

Zo spreekt de Organisatie van Amerikaanse Staten van een 'illegaal proces'. "Slecht bestuur alléén rechtvaardigt geen afzetting", meldt secretaris Luis Almagro vanuit Washington.

Rousseff reist vandaag naar New York om de VN er morgen van te overtuigen dat er een 'parlementaire coup' in de maak is.

maandag, april 18, 2016

Brazilië heeft twee presidenten

Stond maandagochtend in de digitale Telegraaf.
----------------------------------------------------------------------------------
De politieke chaos in Brazilië is, een goede drie maanden voor de Olympische Spelen, compleet. Het gastland heeft komende weken feitelijk twee presidenten.

Formeel blijft de gisteren door het lagerhuis afgezette Dilma Rousseff staatshoofd tot de verwachte bevestiging door het hogerhuis. In werkelijkheid zal opvolger Michel Temer al aan de touwtjes beginnen te trekken van de zevende economie ter wereld.

Het is oorlog tussen de twee. Rousseff stelt het 'verraad' van haar vicepresident op één lijn met de militaire coup die in 1964 een lange dictatuur inluidde.

Dat is overdreven. De grondwet van 1988 voorziet in afzetting van een president die zijn of haar boekje te buiten gaat. Dit is echter wel een noodrem die voorzichtig moet worden gebruikt in de prille Braziliaanse democratie.

Daar zit het probleem in dit proces. Het werd vorig jaar uit wraak gestart door lagerhuisvoorzitter Eduardo Cunha, een partijgenoot van Temer. Vier uur nadat Rousseffs Arbeiderspartij steun weigerde in een corruptiezaak tegen Cunha besloot de keiharde machtspoliticus dat ze moest hangen.

Het ontslag van de president is gebaseerd op boekhoudtrucs. Deze zijn naar Braziliaanse maatstaven echter niets bijzonders. Rousseff wordt niet van zelfverrijking beschuldigd, anders dan Cunha en veel van zijn bondgenoten in het lagerhuis.

Weliswaar heeft wanbeleid van de klunzige president de economie geruïneerd. Maar ook hierin heeft het parlement geen schone handen. Het bestookte Rousseff in volle recessie met miljarden kostende 'bomvoorstellen' om de rijksbegroting op te blazen.

De centrumpartij (PMDB) die de macht grijpt door het opzetje van Cunha en Temer regeert al veertien jaar met de Arbeiderspartij. Ze is net zo schuldig aan de boekhoudtrucs en spilzucht in Brasília.

Uitgerekend Temer werpt zich nu op als pleitbezorger van broodnodige hervormingen en versobering. Weinig geloofwaardig, hoewel het goed nieuws lijkt voor de zwalkende Braziliaanse economie. De aalgladde advocaat is een handiger politicus die minder last zal hebben van sabotage door het parlement.

Kan het IOC dan binnenkort weer rustig slapen? Nee, want de woedende Arbeiderspartij zal alle middelen aangrijpen om Temers ongekozen regering ten val te brengen.

De enige uitweg uit de impasse lijkt het uitschrijven van nieuwe verkiezingen via een snelle wijziging van de grondwet. Maar daarin heeft Temer, die volgens peilingen 1 procent van de stemmen zou halen, geen trek.

zaterdag, april 16, 2016

Rousseff heeft wonder nodig

Uit de zaterdagse Telegraaf.
------------------------------------------------------------------------------------
Brazilië wisselt binnen een maand van president. Daaraan twijfelen weinigen meer in het Zuid-Amerikaanse land, waar het lagerhuis morgen beslist over de afzetting van Dilma Rousseff. Haar verzoek om uitstel van de stemming werd gisternacht weggewuifd door het hooggerechtshof.

De spanning liep daarna hoog op in het diep verdeelde Olympische gastland. Voor- en tegenstanders van de regerende Arbeiderspartij gingen in meerdere steden de straat op.

Er lijkt echter geen redden aan voor Rousseff, nu steeds meer partijen het zinkende schip verlaten. Vicepresident Michel Temer van de centrumpartij PMDB voert in zijn Jaburupaleis in Brasília al volop sollicitatiegesprekken voor zijn overgangsregering.

Naar verwachting bevestigt het hogerhuis de voorlopige machtsovername voor 11 mei. Pas als de senaat Rousseff definitief afzet, verhuizen Temer (75) en zijn vrouw Marcela (32) naar het presidentiële Alvoradapaleis. Dat proces duurt hooguit een half jaar.

"Goddank raken we Dilma kwijt", zo deelt fruitverkoper Sergio Gonçalves (32) de mening van zes op de tien Brazilianen. De man uit São Paulo wordt zwaar geraakt door bijna acht procent economische krimp in twee jaar. "We kunnen niet wachten tot de verkiezingen van 2018."

Even verderop op het centrale Rooseveltplein, een hangplek voor linkse jongeren, klinkt een heel ander geluid. "Dit proces doet me denken aan Big Brother", doelt een skatende student op de 'reality soap'. "De president is impopulair dus we dumpen haar maar. Zo werkt democratie niet."

Het lagerhuis baseert het afzettingsverzoek op een begrotingswet. Rousseff overtrad deze in 2014 en 2015 door voorschotten van staatsbanken niet tijdig terug te betalen. Hoewel illegaal is dat volgens de regering geen legitieme reden voor het ultieme paardenmiddel in de sterk presidentiële Braziliaanse democratie.

De medeverantwoordelijke Temer, die volgens 58 procent van de bevolking eveneens het veld zou moeten ruimen, wast zijn handen in onschuld. "Mijn rol is slechts ceremonieel", klaagde hij in december in een gelekte brief aan Rousseff.

De Butler, de bijnaam van de discrete machtspoliticus, voelt zich al jaren tekort gedaan door de bazige president. Toen er vorig jaar grote protesten tegen Rousseff uitbraken, begon Temer aan haar stoelpoten te zagen. "Er is iemand nodig die Brazilië kan verenigen", zo presenteerde hij zich als verzoener des vaderlands.

Het vuile werk liet Temer opknappen door zijn omstreden partijgenoot Eduardo Cunha. De voorzitter van het lagerhuis, meermaals aangeklaagd wegens corruptie en schimmige Zwitserse banktegoeden, is de grote motor achter de afzetting. Ook Cunha wil graag president worden. Dat lukt de 'Braziliaanse Frank Underwood', zelf nummer drie in de presidentiële opvolging, mogelijk als ook Temer wordt afgezet.

woensdag, april 13, 2016

Dagen van Braziliaanse president lijken geteld

Uit de krant van vandaag.
-------------------------------------------------------------------------------------
De dagen van de Braziliaanse president Dilma Rousseff lijken geteld. In het lagerhuis tekent zich de benodigde twee derde meerderheid af voor haar afzetting.

De overgelopen vicepresident Michel Temer duwt zijn chef richting afgrond door voorstanders baantjes te beloven in zijn beoogde nieuwe regering. Ook lekte de gedoodverfde opvolger eergisteren een zegetoespraak, alsof Rousseff de cruciale stemming van komende zondag al heeft verloren.

Tweehonderd miljoen voetbalcoaches zijn deze week even politiek analisten. Zes van de tien Brazilianen steunen het afzetten van Rousseff wegens gesjoemel met de begroting. Voor- en tegenstanders kamperen in de hoofdstad Brasília aan weerszijden van een ijzeren hek van een kilometer lang.

Temers machtsovername is pas een feit als ook meer dan de helft van het hogerhuis het proces omarmt. Dat zou na zondag waarschijnlijk binnen een maand gebeuren. De 75-jarige advocaat van de middenpartij PMDB neemt het stokje dan een half jaar over tot de definitieve beslissing in de senaat. Daarbij is weer twee derde van de stemmen vereist.

Rousseffs linkse Arbeiderspartij spreekt van een "samenzwering" en een "coup". Het dichten van begrotingsgaten via voorschotten van staatsbanken gebeurde in mindere mate ook onder haar voorgangers en bleef toen onbestraft. Bovendien wordt de eerste vrouwelijke president van het Zuid-Amerikaanse land, anders dan veel lagerhuisleden die haar weg willen hebben, niet beticht van zelfverrijking.

"Ze hoeft geen geld te hebben gestolen", zo verdedigt de jurist en initiatiefnemer Reale Júnior het proces. "Ook het vernietigen van de voorwaarden tot ontwikkeling van een land is een misdrijf." Brazilië is mede door het verdampte vertrouwen in de overheidsfinanciën weggezakt in een diepe recessie met oplopende inflatie en werkloosheid.

Het einde aan de politieke chaos is, geen vier maanden voor de Olympische Spelen, nog lang niet in zicht. Ook tegen Temer is een afzettingsverzoek ingediend. Hij zou net zo schuldig zijn aan het gesjoemel.

De nummer drie en vier in de presidentiële opvolging, respectievelijk de voorzitters van het lager- en hogerhuis, zijn aangeklaagd in het miljardenschandaal rond staatsoliebedrijf Petrobras.

Bovendien dreigt het strijdende duo Rousseff/Temer tezamen te worden afgezet via het kieshof. Een gearresteerde bouwmagnaat klikte afgelopen week dat hij steekpenningen in hun campagnekas stortte voor de verkiezingen in 2014. In ruil mocht zijn bedrijf Andrade Gutierrez de belastingbetaler tillen via vals gefactureerd werk aan een Amazonestuwdam, een kerncentrale en WK-stadions.

Door het instorten van het corrupte kaartenhuis in Brasília gaan er steeds meer stemmen op voor het vervroegen van de verkiezingen. Daar is evenwel een grondwetswijziging voor nodig.

De afzettingssoap eindigt dan mogelijk met de terugkeer van Luiz Inácio 'Lula' da Silva als president. Rousseffs partijgenoot en voorganger, tegen wie eveneens een corruptieonderzoek loopt, leidt met 21% nipt in een peiling van Datafolha. Temer haalt slechts 1%.

zaterdag, april 09, 2016

Column Wonderhaven

Uit De Telegraaf.
-------------------------------------------------------------------------------
De haven van Rio was lang een verdorven plek. Het wemelde er van de verslaafde criminelen en prostituees. Het centrale Praça Mauá werd omringd door smoezelige bordelen vol benevelde matrozen.

Toen ik dit plein afgelopen week voor het eerst in vijf jaar terugzag, moest ik me even in de ogen wrijven. De verpauperde wijk is onherkenbaar dankzij Porto Maravilha (Wonderhaven), een grootschalige stadsvernieuwing in de aanloop naar de Olympische Spelen.

Blikvanger is het Museum van Morgen, een wit ruimteschip op de havenpier in de Guanabarabaai. Waar voorheen geen toerist was te zien, staan nu lange rijen voor het futuristische ontwerp van de Spaanse architect Calatrava.

Daarnaast is de omgeving opgeknapt door het slopen van een wanstaltig viaduct dat vijf kilometer door de haven kronkelde. In plaats daarvan beginnen in april spiksplinternieuwe trams te rijden. Ook komt er een autovrije boulevard om net zo lekker te flaneren als op de beroemde stranden van Copacabana en Ipanema.

Toch zijn niet alle carioca's even gelukkig met hun Wonderhaven. De werkzaamheden leggen een duister hoofdstuk uit Rio's verleden bloot. Begin negentiende eeuw lag hier 's werelds grootste slavenhaven, Valongo genaamd.

De zwarte bladzijde werd na de afschaffing van de slavernij in 1888 begraven onder een dikke laag cement. Pas nu wordt er via een museumpje alsnog bij stil gestaan. En op sommige dagen zijn er rondleidingen langs de massagraven en 'vetmesthuizen' voor verzwakte slaven.

Dat alles steekt echter nogal karig af bij het pompeuze Museum van Morgen, menen archeologen en Afro-Braziliaanse activisten. Bovendien hekelen zij de gemeentelijke plannen om de Wonderhaven met moderne hoogbouw vol te zetten. Er moeten onder meer vijf super-de-luxe Trump Towers verrijzen.

Fijn hoor die grote schoonmaak, aldus critici. Maar maak nou niet gelijk een soort Dubai of Miami van zo'n historisch gevoelige plek.

Het Museum van Morgen op Praça Mauá

zaterdag, april 02, 2016

Klassenstrijd rond Spelen

Uit De Telegraaf van vandaag.
------------------------------------------------------------------------------------
Delmo de Oliveira (51) stond mee te juichen op Copacabana toen Rio in 2009 de Olympische Spelen kreeg toegewezen. De feeststemming was van korte duur voor de bewoner van Vila Autódromo, een visserskolonie naast het olympisch dorp.

"We horen al zeven jaar hetzelfde dreigement", roept de kalende Braziliaan om boven het gebrom van een graafmachine uit te komen. "'No amor ou na dor': goedschiks of kwaadschiks vertrekken."

Het lijkt wel of er een bom is gevallen op het ooit vredige dorp. Slechts vijf procent van de huizen staat overeind. Tussen het puin wonen nog dertig van de oorspronkelijke achthonderd families.

Ruïnes in Vila Autódromo

"Ze kunnen beter weggaan", zegt opzichter Robson Souza bij de entree tot Vila Autódromo. Zijn bouwbedrijf legt daar de laatste hand aan het internationale perscentrum voor de spelen. "Als Braziliaans burger doet het me pijn om te zeggen, maar deze mensen zijn ingehaald door de vooruitgang."

De eerste vissers die hier in 1967 neerstreken langs de Lagune van Jacarépagua deelden het idyllische plekje slechts met capibara's en kaaimannen. Ze bouwden het dorp zelf op en kregen in de jaren tachtig een eigendomstitel vanwege het 'sociale belang'.

Dat botst sinds 2009 echter met grote commerciële belangen. Het rijke westelijke stadsdeel dat Vila Autódromo gaandeweg heeft opgeslokt, Barra da Tijuca, wordt het kloppende hart van de Olympische Spelen.

De gemeente Rio besteedde de bouw van het olympisch dorp uit aan een consortium met de lokale vastgoedmiljardair Carlos Carvalho (91). De visserskolonie valt binnen de concessie van deze 'koning van Barra', zo blijkt uit gegevens van Rio's rekenkamer.

Carvalho doet het luxe atletendorp (Ilha Pura) na augustus in de verkoop. De nabijheid van arme Brazilianen zou volgens hem ten koste gaan van de "goede smaak" rond zijn exclusieve 'Pure Eiland'.

Welkom in Vila Autódromo: een vredige, nette gemeenschap sinds 1967

"De arbeiders mogen het bouwen en schoon houden. Zolang ze maar ver weg wonen", mokt De Oliveira over wat hij ziet als een 'klassenstrijd'.

De gemeente voert andere redenen op. Vila Autódromo hindert een toegangsweg en het zou deels in beschermd gebied liggen. Bewoners die vertrekken, krijgen een schadevergoeding of een alternatieve woning in de omgeving. Hun huis wordt dan meteen gesloopt.

De spanning liep vorig jaar hoog op toen burgemeester Eduardo Paes enkele huizen per decreet liet ontzetten. De oproerpolitie gebruikte pepperspray en rubberkogels tegen bewoners die zich verzetten.

Paes nam afgelopen weken gas terug. Hij zit niet te wachten op escalatie van het conflict onder de ogen van de wereldpers. De overgebleven dertig families hoeven niet weg. Hij belooft het restant van Vila Autódromo alsnog op te knappen voor augustus.

Voorlopig is van fairplay nog steeds geen sprake, klinkt het in het dorp. "Bulldozers rijden 'per ongeluk' lantaarnpalen omver. Water en licht vallen om de haverklap uit. Onze bushalte is opgeheven," zegt Delmo's broer Delto (49).

Niettemin is de massagetherapeut zijn huis aan het verbouwen. Zijn toekomst ligt in Vila Autódromo. "We laten ons niet wegpesten na een halve eeuw."


Delto de Oliveira