donderdag, maart 19, 2015

Een kijkje binnen een gezin in São Paulo - 'We hebben meer inkomen nodig'

Uit Elsevier Juist.
--------------------------------------------------------------------
De Braziliaanse middenklasse ploetert om rond te komen in het dure São Paulo. Voor de familie Lage zit een eigen huis en een grotere auto er voorlopig niet in. De scholing van dochter Alícia bezorgt hun nu al grijze haren.

Américo (39), Mariana (35) en Alícia (0,5) wonen in Moema, een groene wijk bij het binnenlandse vliegveld van São Paulo. Het is een prettige buurt voor jonge kinderen, vertelt het Braziliaanse echtpaar in hun huurappartement boven een gezellig plein met een kerk, bars en restaurants.

‘Moema is iets minder Amerikaans dan andere middenklassebuurten,’ zegt Américo, die de kost verdient als zelfstandig vertaler. ‘De auto is niet zo dominant en de straten zijn levendig. Ik ben binnen een kwartier met de kinderwagen in het park. Moema is een dorp in de grote stad.’

De familie Lage

São Paulo (negentien miljoen inwoners) kampt met flinke criminaliteit, maar Moema is relatief veilig, vult sociologe Mariana aan. ‘Zeker als je in een bewaakte toren woont, zoals wij.’ Het lijkt haar link om een vrijstaand huis te huren, zoals Américo zou willen. ‘En het huwelijk bestaat nu eenmaal uit compromissen waarbinnen de vrouw beslist,’ lacht hij berustend.

Nadeel van Moema zijn de hoge prijzen. De huur (omgerekend 850 euro) alleen al slokt bijna de helft op van het gezinsinkomen. Andere kostenposten zijn de zorgverzekering (280 euro voor drie personen), de boodschappen (‘aan melkpoeder zijn we al 60 euro per maand kwijt’), telefoon, tv en breedbandinternet (samen 80 euro) en de auto.

De Chevrolet Corsa (kostte 7.800 euro, bouwjaar 2009) vormt het grootste bezit van de Lages. ‘In São Paulo ben je helaas afhankelijk van een auto, zeker als je een jong kind hebt. Afstanden zijn groot en het openbaar vervoer is niet toereikend,’ aldus Américo, die ook een fiets heeft voor korte ritten.

Ook Mariana beschouwt de auto als het dierbaarste familiebezit. Ze wil graag een nieuwe kopen, met een grote kofferbak waarin de kinderwagen past. Voorlopig zit dat er niet in: de Lages hebben niet veel spaargeld. Aan het eind van de maand blijft bijna niets over van de 1.875 euro die Américo’s vertaalwerk gemiddeld oplevert. Mariana is in verband met haar zwangerschap gestopt met werken.

De wijk Moema: 'Groen en iets minder Amerikaans dan andere middenklassebuurten.'

De vader van Américo springt bij met zakgeld. Hij is een linkse journalist die een flinke schadevergoeding van de Braziliaanse staat heeft gekregen. Dit vanwege zijn gedwongen ballingschap tijdens de militaire dictatuur (1964-1985). Américo is geboren in Zwitserland en woonde ook in Nederland.

De ouders van Mariana wilden het stel in 2012 helpen bij de aankoop van een huis. Het beoogde appartement (vraagprijs omgerekend 100.000 euro) bleek echter niet te financieren. Américo: ‘We hadden een hypotheek van 50.000 euro nodig. Maar de banken vroegen rentes van minstens 12 procent per jaar, absurd.’

De Braziliaanse staatsbank Caixa biedt goedkopere, langlopende hypotheken via het regeringsprogramma Minha Casa Minha Vida (mijn huis, mijn leven). Het inkomen van de Lages is te hoog om mee te doen. ‘Dat eigen huis komt ooit wel,’ zegt Mariana. ‘De rente op de huizenmarkt is nu nog hoger, dus we wachten rustig af.’

De inrichting van het huurappartement is sober. Een vrolijk schilderij van de Braziliaanse pop-artist Romero Britto (een kopie van 160 euro) trekt de meeste aandacht in de huiskamer. ‘Decoratie is niet zo belangrijk voor ons. Al zou ik graag een keer juwelen ontvangen van Américo,’ plaagt Mariana.

Kunstwerk van Romero Brito in de huiskamer

Américo is meer geïnteresseerd in uitbreiding van de boekenkast des huizes. Zijn voorkeur gaat daarbij uit naar werken over technologische ontwikkeling, Braziliaanse geschiedenis en de romanschrijvers J.M. Coetzee, Philip Roth en Machado de Assis.

De duurste voorwerpen in huis zijn elektronica. Mariana is onafscheidelijk van haar iPhone. Américo hecht aan zijn iPad 2 (‘vooral om Candy Crush te spelen’) en zijn Apple TV, een apparaatje waarmee ze digitale media kunnen ontvangen op hun flatscreen-tv.

Het belangrijkste bezit voor Américo is de laptop (700 euro) waarop hij thuis werkt. Hij investeerde onlangs 600 euro in vertaalsoftware om zijn productie op te voeren. ‘Ik kon de vraag naar vertalingen Portugees-Engels niet meer aan. Brazilianen kijken meer over de grens dan vroeger, maar hun Engels blijft slecht. Zo kan ik profiteren van mijn schooljaren in Europa.’

Doel is om de omzet snel op te krikken naar 2.500 euro. ‘We hebben meer inkomen nodig. Zeker als Alícia over een paar jaar naar school gaat,’ zegt Mariana. Zij wil op haar beurt weer aan het werk als marktonderzoeker.

Sober interieur: 'Decoratie is niet zo belangrijk voor ons.'

De scholing van Alícia bezorgt Américo grijze haren. Hij ziet een keuze tussen twee kwaden: een slechte openbare school of peperduur privéonderwijs. ‘Het is een groot dilemma. Enerzijds wil je de beste scholing voor je kind. Anderzijds wil je haar niet in een elitaire bubbel plaatsen. Op particuliere scholen zitten geen arme en donkere kinderen. Ik wil niet dat Alícia dat normaal gaat vinden.’

Voor Mariana is een gratis openbare school geen optie vanwege de gebrekkige kwaliteit. ‘Brazilië is nu eenmaal een klassensamenleving. Hoewel we Alícia straks niet naar de duurste particuliere school sturen, ben je nog altijd 600 euro per maand kwijt.’

Een tweede kind ziet ze, in tegenstelling tot Américo, niet zitten, vanwege de torenhoge schoolgelden. ‘Dan moeten we eerst de loterij winnen.’