Toekomst Chávez onzeker

Uit de krant van vandaag.
------------------------------------------------------------------------------------
Na veertien jaar socialistische revolutie is de kans morgen groter dan ooit dat het tijdperk van de Venezolaanse president Hugo Chávez Frias wordt afgesloten.

Volgens een deel van de sterk uiteenlopende peilingen voor de verkiezingen wordt het een nek-aan-nekrace met tegenstrever Henrique Capriles Radonski (40).

Bij enquêteur Consultores 21, de beste voorspeller van de parlementsverkiezingen van 2010, leidt Capriles met 49% van de stemmen, 3% meer dan de doorgaans oppermachtige Chávez. Maar bij het regeringsgezinde Hinterlaces staat de president 16% voor.

„Natuurlijk wint Chávez”, zegt Luis Lopez (65) uit Ciudad Caribia, een ’socialistische stad’ die uit de grond wordt gestampt in de groene bergen achter het internationale vliegveld van de hoofdstad Caracas.

Trots laat de voormalige dakloze, die bij aardverschuivingen in 2010 zijn krot kwijtraakte, zijn gratis driekamerwoning zien, compleet met meubels, huishoudelijke apparaten en een poster van Chávez.

Het appartement ligt in een idyllische wijk met speeltuinen, een staatssupermarkt met goedkoop voedsel, sportveldjes, moestuinen, scholen en een kosteloze kliniek met Cubaanse artsen.

„We zijn El Comandante eeuwig dankbaar. Hij heeft ons allemaal uit de stront getrokken. We stemmen hier morgen 100% 'rojo, rojito'” (rood).

Luis Lopez (65): Chávez eeuwig dankbaar.

Chávez (58), die voorlopig hersteld lijkt van kanker, wil komende jaren honderdduizend arme Venezolanen verwelkomen in het paradepaardje van zijn revolutie. Het is onderdeel van zijn belofte om de hele bevolking voor 2019 een waardige woning te bezorgen, waarvoor zeker drie miljoen huizen moeten worden gebouwd.

Ook voor tientallen andere sociale projecten (Misiones) heeft hij extra oliemiljarden in petto. „Geloven jullie echt dat die onbenul de Misiones in stand zou houden?” zo schold Chávez zijn tegenstander Henrique Capriles donderdag nog maar eens uit onder luid gejuich van zijn uit het hele land opgetrommelde rode aanhang.

„Kiezers zijn bang om hun sociale rechten of baan te verliezen als ze niet op Chávez stemmen”, zegt Guillermo Barrios van Manifiesta, een organisatie die Venezolanen op het hart drukt dat hun stem van morgen geheim blijft. „Ze hebben de Lista Tascón nog in hun achterhoofd.”

Op deze zwarte lijst van de overheid belandden 3,5 miljoen Venezolanen toen ze in 2004 voor een referendum tegen Chávez tekenden. De vraag was destijds of Chávez moest worden afgezet. Honderdduizenden verloren daarna hun baan bij de almaar uitdijende overheid.

„David wint altijd van Goliath”, hoopt de energieke Capriles, een succesvolle gouverneur en jurist van Joods-Antilliaans bloed die de harten van veel vrouwelijke kiezers sneller laat kloppen.

De gouverneur van Miranda, een deelstaat die Caracas overlapt, belooft de populaire Misiones te continueren, maar hamert daarnaast op de mislukkingen van de ’Bolivariaanse’ revolutie van Chávez. Zo is het Venezolaanse moordcijfer verdrievoudigd sinds 1998 en is het land nu nog afhankelijker van olie dan voorheen.

Terwijl de eigen infrastructuur in verval is, doet de president grote oliegiften aan bondgenoten als Cuba. Capriles, kleinzoon van een Poolse Holocaust-overlever, wil korte metten maken met die cadeaus, wat een ramp zou zijn voor de gebroeders Castro.

Verder spreekt hij veel kiezers aan met zijn oproep tot vrede en verzoening in Venezuela, dat onder Chávez volledig verdeeld is geraakt. De president pookte het vuur in de debatloze campagne als vanouds op met scheldpartijen aan het adres van zijn rivaal ('nazi', 'varken', 'nobody', 'fascist', 'politieke analfabeet'). Capriles negeerde de beledigingen.

Netzai Barrame (13) is blij met haar verhuizing naar Ciudad Caribia. "Hier kan ik rustig spelen op straat, in Caracas kon dat niet."

Bezoekje aan de best presterende beurs ter wereld

Uit de Financiële Telegraaf van vandaag.
----------------------------------------------------------------------------------
Met een 212%-stijging van de hoofdindex (IBC) is de beurs van Caracas dit jaar de best presterende ter wereld. Maar woordvoerder Hugo Londoño is de eerste om zijn spectaculaire groeicijfer te relativeren.

"Het hoge percentage wordt vertekend door het lage volume. De handel staat hier al jaren op een laag pitje," vertelt hij in het spookachtig stille gebouw van de Bolsa de Valores de Caracas (BVC), de hoofdstad van Venezuela.

Met een spottend lachje somt hij een reeks minder imposante cijfers op. Het aantal beursnoteringen daalde van 66 naar 41 sinds 2000 en het aantal beursmedewerkers van honderd naar 35. Een handelsdag duurt van 9u tot 13u en telt gemiddeld vijftien aandelentransacties. Er zijn ook dagen dat de beurs morsdood is. De koersgrafiek bestaat dan uit een kaarsrecht horizontaal streepje.

De Venezolaanse beursmisère is een gevolg van de socialistische revolutie van president Hugo Chávez, die al sinds 1999 aan de macht is. "Als hij komende zondag de verkiezingen wint, dan betekent dat het einde voor de beurs. Dan raken we nog meer noteringen kwijt door nationalisaties en kapitaalcontroles", sombert de zegsman in zijn kantoor op een verdieping die het bedrijf BVC deelt met de Finse ambassade.

De enige overgebleven Venezolaanse effectenbeurs heeft een beurswaarde van 39,5 miljard bolívares (9,2 miljard dollar volgens de officiële koers, 4 miljard dollar volgens de zwarte koers) en is dertig keer zo klein als de beurs van buurland Brazilië.

Dat de IBC dit jaar door het dak gaat, komt vooral door gestegen aandelen van banken en verzekeraars, samen goed voor 82% van de beursgraadmeter. Andere belangrijke noteringen zijn die van papiermaker Manpa, staalproducent Sivensa en chemieconcern Corimon.

De laatste weken kregen Venezolaanse aandelen en obligaties een extra impuls door een stijging in de peilingen van Chávez' tegenstander Henrique Capriles. Investeerders lopen warm voor de succesvolle gouverneur, die zich centrum-links noemt en de Venezolaanse economie wil omvormen tot een meer marktvriendelijk 'Braziliaans' model.

Chávez blijft favoriet door zijn grote populariteit onder de armen, maar Capriles staat niet ver achter en in één peiling nipt voor. "Als hij wint, is Venezuela komend jaar mogelijk de beste investering in opkomende markten", denkt hoofdeconoom Alejandro Grisanti van Barclays Capital Latijns-Amerika.

De rente op 16-jarig Venezolaans staatspapier daalde deze week naar 10,5%, het laagste niveau in vier jaar. Chávez pleegde weliswaar nog nooit een default, maar blijft voor beleggers een onzekere factor door zijn anti-kapitalistische taal.

Met een gunstiger investeringsklimaat hoopt Capriles zeker drie basispunten van de rente af te knabbelen als hij gekozen wordt. Speerpunt daarbij zou de sukkelende olie-industrie worden, die goed is voor 95% van de export van het land met 's werelds grootste olievoorraden.

Onder Chávez is staatsoliebedrijf PDVSA veranderd in een enorme melkkoe en banenmachine voor politieke vertrouwelingen, waardoor de productie is teruggevallen van 3,5 miljoen vaten per dag in 1998 tot 2,7 miljoen in 2011 (volgens cijfers van BP).

Capriles denkt de productie te kunnen verdubbelen via een meer op technische kwaliteiten gericht personeelsbeleid en meer samenwerking met buitenlandse bedrijven. Dat biedt kansen voor twee van de weinige overgebleven Nederlandse concerns in Venezuela, oliereus Shell en olie-opslagbedrijf Vopak.

Column Libertad

Uit de krant van gisteren.
----------------------------------------------------------------------------------
"Vrijheid, vrijheid, vrijheid!" Alle passagiers brullen mee in het afgeladen metrostel in de Venezolaanse hoofdstad Caracas. "Chávez, makker, je laatste week is aangebroken!"

Ik word aangesproken door Garcilaso (35), een vroeg grijzende uitgever die ook op weg is naar de laatste grote bijeenkomst van oppositiekandidaat Capriles voor de presidentsverkiezingen van komende zondag.

"Dit is zo'n emotionele dag voor mij. Met Capriles kunnen we Chávez eindelijk verslaan. Nog zes jaar is gewoon onvoorstelbaar, we willen onze vrijheid terug."

Even later verzamelen honderdduizenden Venezolanen zich op de Avenida Bolívar. Terwijl ijs- en frisdrankverkopers profiteren van de verzengende Caribische hitte, schreeuwt de menigte zich de kelen schor: "Libertad, libertad, libertad!"

Vijf vrouwen zijn op een iets te dun dakje geklommen om aan het gedrang te ontsnappen. Tussen wat elektriciteitsdraden door proberen ze een glimp op te vangen van het podium waarop hun held ieder ogenblik kan verschijnen.

"Er hebben hier nog nooit zoveel mensen gestaan, het volk is wakker", zegt Juana (68) terwijl ze zich onder een parasol verschuilt. "Het verschil is dat wij hier allemaal vrijwillig staan, terwijl Chávez aanhangers dwingt of betaalt om naar hem te luisteren."

Het vijftal somt de bekende klachten op over de al veertien jaar durende socialistische revolutie van Chávez. Zijn machtsmisbruik, de torenhoge moordcijfers en inflatie, de persbreidel, de import- en dollarbeperkingen, de stroom die om de haverklap uitvalt.

Mari (42) stemde zes jaar geleden nog voor Chávez. "Maar ik kan met mijn middenklasse-inkomen niet eens fatsoenlijk voedsel kopen voor mijn kinderen. Alles is zo duur geworden."

Marielis (33) is bang voor een bloedbad op zondag. "De chavistas zijn tot alles in staat als ze verliezen."

Dan komt Capriles (40) op, de energieke oud-gouverneur van de deelstaat Miranda die nog nooit een verkiezing verloor. "Volgend jaar is RCTV weer te zien", scoort hij met een nieuwtje over de populaire tv-zender die door Chávez van de kabel werd gehaald.

"Ik zal regeren voor alle Venezolanen", zo belooft hij het diep verdeelde land te verzoenen.

Het is wat de dames willen horen. "Rust en vrede, dát is vrijheid. Nog maar één weekje wachten."

Brazilië ontdekt stroopwafel

Uit de Financiële Telegraaf van vandaag.
------------------------------------------------------------------------------------
De stroopwafel is in opmars in Brazilië. Een groeiend aantal Nederlanders probeert via de oer-Hollandse koek zijn brood te verdienen in het aan zoet verslingerde Zuid-Amerikaanse land.

Banketbakker Pim van Noort (25) uit Leiden heeft net de eerste verse stroopwafelkraam van São Paulo geopend, genaamd Leidenaar Doces Holandeses.

"Mijn Braziliaanse schoonfamilie vond stroopwafels zo lekker dat we besloten samen deze investering te doen" (van € 40.000).

Van Noort leerde het bakken thuis aan de hand van een 110 jaar oud kookboek met koekrecepten. "Ik wilde niet betalen voor een stroopwafelrecept en heb er zeker duizend geproefd om het onder de knie te krijgen. Dat heeft me aardig wat kilo's opgeleverd", lacht de gezette Zuid-Hollander.

De kraam verkoopt naast verse wafels (€ 1,50) ook poffertjes (tien voor € 1,15), moorkoppen (€ 1), soesjes (€ 0,40), appeltaart (€ 2) en tompoucen (€2). De snacks zijn gemaakt van Braziliaanse ingrediënten en iets zoeter dan in Nederland.

Van Noort: "Daar houden Brazilianen van. In een glas vruchtensap gooien ze zo een halve kilo suiker."

Toch kent de zaak geen droomstart: de klandizie valt voorlopig tegen. "Het is nog wennen voor de Brazilianen, vooral aan de kaneelsmaak van de wafel. Niet iedereen vindt die lekker," verklaart zijn schoonvader en compagnon Gesiel Correia da Silva.

Daarnaast is de locatie, een slecht draaiende shopping mall langs de stinkende Tietê-rivier, ongelukkig gekozen. "We gaan snel verhuizen. En in november openen we onze tweede kraam in Campinas" (een nabijgelegen industriestad).

Ook in andere Braziliaanse steden schieten er stroopwafelfabriekjes uit de grond. Willem Vos (46) uit Waalwijk en zijn Braziliaanse vrouw kunnen er in het zuidelijk gelegen Porto Alegre van leven.

"We bakken thuis in de kelder en verkopen aan delicatessenwinkels, tankstations en supermarkten. Het gaat zo goed dat ik mijn andere baan heb opgezegd."

Toch is Vos niet helemaal tevreden over zijn Moinho Wafers. "Het is lastig om roomboter te vinden in Brazilië. Ik bak met margarine en dat doet toch wat af aan de smaak."

Drieduizend kilometer noordelijker poogt Hans (51) uit Utrecht de tropische strandstad Salvador aan de stroopwafel te krijgen.

"Ik reisde mijn Braziliaanse vakantieliefde achterna. Niemand zat hier te wachten op mijn werkervaring, dus ik moest iets voor mezelf beginnen. Mijn vrouw kwam met dit idee. Ik kocht een stroopwafelrecept in Nederland en begon gewoon lekker te smeren."

In zijn minifabriek Holanda Waffle staat voor € 12.000 aan machines uit Nederland.

"Eigenlijk is dit te kleinschalig. Ik bak tegen de vijfhonderd stroopwafels per dag en dat is best slopend. Helaas heb ik geen geld voor een geautomatiseerde bakkerijlijn, die kost algauw een ton. Maar er zit een stijgende lijn in mijn omzet" (€ 800 per maand).

Hoewel de Utrechter worstelt met de Braziliaanse margarine en het meel, is zijn sambastroopwafel nauwelijks te onderscheiden van de Nederlandse evenknie. Alleen de strooplaag is iets dunner, om te voorkomen dat het een kliederboel wordt in de verpakking. Salvador is warmer dan São Paulo en Porto Alegre.

Braziliaanse bedrijven mengen zich intussen ook in de 'stroopwafeloorlog'. Sinds vorig jaar ligt de Waffle Caramelo van voedingsconcern Cacau Show in de schappen van menig supermarkt, een uit Nederland geïmporteerde stroopwafel.

Van Noort maakt er zich geen zorgen over. "Dat is goed voor de naamsbekendheid. Brazilië is groot genoeg voor wat concurrentie."

Pim van Noort met zijn Braziliaanse schoonfamilie

Column Cesium-137

Uit De Telegraaf van vandaag.
----------------------------------------------------------------------------------
Ricardo is een grijzende taxichauffeur uit Goiânia, een Braziliaanse boomtown waar deze maand een bizarre ramp wordt herdacht. Als oud-politieman was hij 25 jaar geleden getuige van wat de Brazilianen zien als het 'grootste nucleaire ongeluk ter wereld buiten een kerncentrale'. "Het is een wonder dat ik nog leef."

Hoofdschuddend begint hij te vertellen over de gebeurtenissen in september 1987. In een verlaten kliniek voor radiotherapie in het centrum van Goiânia is een bestralingsapparaat blijven staan. Als de bewaker zich op een dag ziek meldt, slepen twee inbrekers het weg.

Ze verkopen hun buit, compleet met een capsule vol zwaar radioactief cesium-137, aan de onfortuinlijke schroothandelaar Devair. Deze raakt zo gefascineerd door het blauwige licht dat het cesiumpoeder in het donker uitstraalt, dat hij de capsule open ramt om een ring voor zijn vrouw te maken van het materiaal.

"Ik liet me betoveren door de glans van de dood", zou de inmiddels overleden Devair later zeggen.

Hij doet de radioactieve korrels aan meerdere mensen kado. Een broer tekent er een kruis mee op zijn borst. Broer 2 laat er zijn dochtertje Leide (6) mee spelen, waarna ze het goedje binnen krijgt bij het eten. Broer 3 is buschauffeur en stelt honderden passagiers bloot aan de straling.

Intussen worden steeds meer mensen ziek in Devairs omgeving. Na twee weken trekt zijn vrouw aan de bel. Ze stopt de gebroken capsule in een plastic zak en stapt in een volle stadsbus. Ze meldt zich bij de medische autoriteiten en er wordt groot alarm geslagen.

Ricardo is één van de dienders die de opdracht krijgt om de wijk van Devair af te zetten en slachtoffers te isoleren in een stadion. Hij wordt zonder bescherming naar de haard van de ramp gestuurd.

Terwijl inwoners van Goiânia als paria's worden behandeld in de rest van Brazilië, overlijden Leide en de vrouw van Devair als eersten aan de bestraling. Het dodental is sindsdien opgelopen tot 104, aldus de Vereniging van Cesiumslachtoffers.

Honderden van hen vechten via justitie nog steeds voor een schadevergoeding.

Ricardo is 'schoon' volgens artsen. "Maar het ongeluk achtervolgt me nog steeds. Sommige mensen mijden me. Iemand vroeg me zelfs een keer of ik licht geef in het donker."

Suriname boos op Duitsland: 'Dan bergen we jullie WO II-wrak zelf wel'

Uit de Financiële Telegraaf van vandaag.
---------------------------------------------------------------------------------
Suriname gooit de handdoek in de ring: omdat Duitsland blijft weigeren om een WO II-wrak in de haven van Paramaribo te bergen, gaat Suriname de klus zelf ter hand nemen. Grote kans dat daarbij een Nederlands bergingsbedrijf wordt ingeschakeld.

De Duitsers lieten het vrachtschip (Goslar genaamd) na het bezetten van Nederland op 10 mei 1940 zinken om het uit handen te houden van het koloniale gezag over Suriname. Doordat de Goslar op een zandbank belandde, wordt het zicht op de Suriname-rivier sindsdien ontsierd door een grote hoop roestend schroot.

"Het zou rechtvaardig zijn als Duitsland zijn rotzooi zou opruimen. Maar we zullen er zelf voor moeten opdraaien, wat miljoenen gaat kosten," bromt de verantwoordelijke directeur Malvin Foen A Foe van het ministerie van Openbare Werken.

Dat ook Suriname nooit veel haast maakte met de berging, komt doordat de Goslar precies tussen twee vaargeulen ligt. Schepen, die vanuit het binnenland veel aluminium vervoeren via de rivier, konden er altijd makkelijk langs varen.

"Het wrak is door corrosie echter aan het scheuren. Als er een stuk loskomt, kan het richting de vaargeulen verzakken", vertelt Bernice Mahabier, die de Goslar in de gaten houdt namens de Maritieme Dienst.

Suriname heeft bovendien grote plannen met de haven van Paramaribo, die met hulp van het Nederlandse bouwbedrijf Ballast Nedam een flinke opknapbeurt heeft gekregen. De Surinaamse hoofdstad wil een hub worden voor de scheepvaart langs de noordkust van Zuid-Amerika en het zuidelijke Caribische gebied. "Als we grotere schepen binnen krijgen, moet het wrak uiteindelijk toch weg," weet Mahabier.

Duitsland voelt zich niet geroepen om hierbij te helpen. De vorige Surinaamse regering vroeg Berlijn nog een keer om "verantwoordelijkheid" te nemen voor zijn oorlogsverleden.

Daarop speelde de Duitse regering de zwarte piet door naar de Duitse rederij Hapag-Lloyd, de rechtsopvolger van de vroegere eigenaar van de Goslar (Norddeutsche Lloyd). Hapag-Lloyd weigert op haar beurt te betalen omdat het zinken op bevel van het Duitse Rijk gebeurde.

"We zouden een dure Duitse procedure moeten starten, met een onzekere uitkomst", zo legt Foen A Foe zich neer bij de gepeperde rekening.

De berging wordt waarschijnlijk gecombineerd met voor volgend jaar gepland baggerwerk in de Surinamerivier. Belangrijke kandidaat hiervoor is Boskalis. De Sliedrechtse baggerreus is eigenaar van berger Smit Internationale en doet via bauxietwinning en dijkenbouw al goede zaken doet met de regering-Bouterse. Foen A Foe heeft het bedrijf gepolst voor de operatie.

Niet iedereen in Paramaribo is blij met het toekomstige afscheid van het wrak, dat volgens volksverhalen vol spoken en schatten zou zitten.

"Laat het toch lekker liggen", mijmert een oude man terwijl hij een bakje nasi verorbert op de gezellige rivierkade met uitzicht op de Goslar. "Het is een mooi oorlogsmonument. Het Van Beekeiland zou een toeristische attractie moeten worden."

Die bijnaam voor de Goslar verwijst naar de Nederlandse politiecommissaris die op 10 mei 1940 opdracht kreeg om de bemanning te arresteren. Van Beek treuzelde daarbij net te lang. De Duitsers brachten snel hun hele kolenvoorraad naar de bakboordzijde en lieten het schip vollopen door een luik te openen. Daarna werden ze geïnterneerd.

Malvin Foen A Foe: "De Duitsers zouden hun rotzooi zelf moeten opruimen."

Blinde vlek voor linkse terreur in Argentinië

Column uit De Telegraaf van vandaag.
-------------------------------------------------------------------------------
Terwijl de taxichauffeur zich centimeter voor centimeter door de ochtendspits van Buenos Aires wurmt, begin ik door alle vertraging te vrezen voor mijn afspraak. Maar gelukkig word ik opgewacht door twee geduldige Argentijnen, die hun verhaal graag kwijt willen aan een buitenlandse journalist.

Gonzalo Quiroga en Marcelo Alpern zijn nabestaanden van slachtoffers van links terreurgeweld dat Argentinië begin jaren zeventig teisterde. Een grote maar vergeten groep. Volgens een ngo die opkomt voor hun rechten, CELTYV genaamd, werden zeker 1355 Argentijnen (van wie 70% burger was) vermoord door guerrillabendes als de Montoneros.

Het Argentijnse leger reageerde in 1976 met een meedogenloze staatsgreep.

De huidige linkse regering van president Cristina Kirchner, die in de jaren zeventig sympathiseerde met de Montoneros, doet veel voor de tienduizenden slachtoffers van de dictatuur (1976-1983). Ze krijgen schadevergoedingen en zien tevreden toe hoe honderden oud-militairen achter de tralies belanden.

Vanaf eind oktober komt ook de Argentijnse Nederlander Julio Poch voor de rechter, hoewel er drie jaar na zijn arrestatie nog geen spat bewijs is voor zijn vermeende betrokkenheid bij de 'vluchten des doods' van de junta.

Die andere groep slachtoffers staat echter in de kou. "Mijn vader had een fabriek en ontsloeg een deel van zijn personeel in 1976. Hij werd voor mijn ogen doodgeschoten. De Montoneros eisten de moord op, maar er is nooit enig onderzoek naar gedaan," vertelt de 43-jarige architect Alpern kalm.

Quiroga begint te huilen terwijl hij in zijn geheugen graaft. Zijn vader was de bekende magistraat Jorge Vicente Quiroga. "Hij was op een zondag in 1974 met een vriend op weg naar een voetbalwedstrijd. Ze werden op straat neergeknald door twee guerrillero's. Papa was antiterreurrechter geweest."

Volgens de Argentijnse regering en justitie gaat het om 'gangbare misdaden' die verjaard zijn, anders dan de 'misdaden tegen de menselijkheid' van het Videla-regime. Het Hof liet deze maand weten dat er om die reden ook geen vervolging komt van Montoneros die in 1976 een politiekantine opbliezen in Buenos Aires. Hierbij vielen 23 doden.

"Natuurlijk verdedigen we de vreselijke daden van de dictatuur niet. Maar zo'n bomaanslag over één kam scheren met gewone delicten is belachelijk", zegt CELTYV-voorzitter Victoria Villarruel.

"De guerrilla pleegde systematisch aanvallen op de burgerbevolking. Met als doel om de democratie omver te werpen. Deze terroristen worden nu in schoolboekjes neergezet als romantische helden. Er wordt in Argentinië een halve waarheid vertelt."