-------------------------------------------------------------------------------------
„Dit is Avatar in het echt”, aldus de Canadese regisseur James Cameron over de deze maand beginnende bouw van de Braziliaanse megadam Belo Monte.
Op het eerste gezicht klopt de vergelijking met zijn film, waarin indianen moeten wijken voor bulldozers van blanken. De dam van 11,2 miljard euro verrijst in de Xingu, een prachtige, 2000 kilometer lange rivier vol watervallen en eilanden met eeuwenoude kastanjebomen, die grotendeels door indianenreservaten stroomt.
Dit laatste gegeven maakt Belo Monte tot boegbeeld van het verzet tegen tientallen stuwdammen in het Amazonegebied.
Indianenleed gaat immers de hele wereld aan het hart, getuige de reeks Hollywoodsterren (Cameron, Sigourney Weaver, Arnold Schwarzenegger) die in Altamira reeds tegen Belo Monte kwam protesteren.
De Braziliaanse regering ziet deze goed bedoelde buitenlandse bezoekjes met lede ogen aan. Zij beschouwt het enorme waterkrachtpotentieel van Brazilië (pas 19% daarvan wordt gebruikt) als de meest groene oplossing om de snel groeiende Braziliaanse economie op stoom te houden. Bovendien wordt de door Belo Monte aangerichte indianenellende sterk overdreven, aldus Brasília.
Er loopt namelijk geen centimeter indianenreservaat onder voor het stuwmeer, dat drie keer zo groot wordt als Texel (bijna de helft van het beoogde meer loopt momenteel al onder in regentijd). Ook worden er niet 50.000 indianen verdreven voor Belo Monte, zoals vaak beweerd, maar 28.000 gemengde Brazilianen, die overigens keurig schadeloos worden gesteld.
„De regering heeft meer oor voor indianen dan voor de gewone witte man”, zegt opperhoofd Bernardino in zijn dorp bij Altamira, een landerige stad van 105.000 inwoners die de uitvalsbasis voor de dambouwers vormt. Zijn stam, de Juruna, splitste vorig jaar op vanwege Belo Monte. Lang niet alle indianen zijn tegen de dam die de regio veel geld en banen oplevert.
Opperhoofd Bernardino
Bernardino is dat wel. „Er komt nu al veel fout volk op de dam af.” Ook vreest hij voor het lagere waterpeil achter de dam, in de zogeheten Grote Bocht van de Xingu, waar andere Juruna’s leven van visvangst. Het opperhoofd wijt de interne onenigheid aan omkoping.
Indianen in de regio krijgen sinds vorig jaar 13.000 euro per maand per stam van het verantwoordelijke bouwbedrijf Norte Energia, wat stammen stimuleert om op te splitsen. Bewoners van Altamira verbazen zich de laatste tijd over de gloednieuwe speedboten waarmee sommige stammen over de rivier voorbij vliegen. "Ze geven het geld uit aan futiele dingen", zegt Bernardino. "Boten, pizza's, merkschoenen. We worden gespleten door Belo Monte."
Ook de niet-indianen in Altamira zijn diep verdeeld. Het gezicht van het verzet tegen de dam, Antonia Melo van de beweging Xingo Vivo para Sempre, vertelt dat Belo Monte een "monster is dat de Xingu vermoordt’, dat ’héél Altamira gaat overstromen’ (de stad ligt vóór de dam)
en dat ’het bos dat onder water loopt niet eerst gekapt wordt’ (rottend bos stoot veel methaan uit, een twintig keer zo sterk broeikasgas als CO2).Indianenverhalen, kaatst directeur Ronaldo Crusco van Norte Energia. „De vergunning eist dat we dat bos eerst omhakken. En de Xingu houden we in Altamira op maximaal 97 meter boven zeeniveau. De stadskade ligt op 101 meter.”
Verder garanderen de dambouwers een waterpeil in de Grote Bocht dat nu al in de droogste maanden optreedt. Dood zou de rivier dus niet gaan, en ’maar’ honderd kilometer van de Xingu valt droger. Crusco: “Dit project is dertig jaar en 20.000 pagina’s lang bestudeerd. Er wordt onnodig paniek gezaaid.”
Een nuchtere stem in de lokale pr-oorlog is die van milieu-ingenieur Marcelo Salazar van de ngo ISA. „Op zichzelf is er niets tegen een stuwdam”, zegt hij. „Maar zoals Belo Monte nu wordt doorgedrukt, is het een sprong in het duister.”
Het geïsoleerd gelegen Altamira is verre van klaar voor de verwachte verdubbeling van het aantal inwoners door Belo Monte. Norte Energia moet om te mogen bouwen ruim een miljard euro investeren in zaken als riolering, zorg en onderwijs, maar die sociale opknapbeurt van de stad begint nu pas, terwijl de migranten al toestromen.
Salazar: „Waarom die haast bij de bouw? Waar halen we het land, voedsel en hout voor al die migranten vandaan? De landverdeling is een puinhoop in de regio, regel dat eerst! Anders leidt snelle groei onherroepelijk tot roofbouw op het bos. Belo Monte gaat over veel meer dan indianen en vissen.”
Geen opmerkingen:
Een reactie posten