zondag, juli 31, 2016

Spelen in Rio's afvoerput - Nederlander organiseert Olympische tegenhanger voor Rio's allerarmsten

Uit De Telegraaf van vandaag.
-------------------------------------------------------------------------------------
Een kleine week voor de Olympische Spelen werden gisteren Favela Games georganiseerd voor de achterbuurten van Rio. "De echte Spelen leven hier nauwelijks", vertelt de Rotterdamse initiatiefnemer Robert Smits (58) in een beruchte favela (Antares) op veertig kilometer van Copacabana. "De stadions liggen ver weg en de kaartjes zijn duur voor arme Brazilianen. Daarom organiseren we een tegenhanger voor Rio's schaduwkant."

Bijna een kwart van de 6,5 miljoen inwoners van de strandmetropool woont in de wijken waar het aan alles ontbreekt. De voorselecties waren dan ook streng: er was gisteren slechts plek voor 350 jonge deelnemers.

Ze streden in vijf sporten om de medailles: voetbal, volleybal, atletiek, handbal en tafeltennis (ofwel 'pingie-pongie'). De Braziliaanse vechtdans capoeira deed mee als demonstratiesport.

"Het goud op de honderd meter is voor mij. Ik ben de Bolt van Antares", bluft Cauan (12) voorafgaand terwijl een groepje zwaarbewapende drugssoldaten van een afstandje toekijkt. "Het toernooi leeft heel erg", zegt middenvelder Kayky (12) van het lokale voetbalteam enthousiast. "Er is hier verder niks te doen."

Het olympische voetbalteam van Favela Antares

De Olympische Spelen hebben een forse impact op Antares. Volgens Smits, met zijn hulpstichting (REMER) al vijfentwintig jaar actief in de marge van Rio, wordt de wijk in de aanloop naar mega-evenementen overspoeld door straatkinderen en daklozen.

"Antares is het afvoerputje van Rio. De gemeente heeft hier een opvang die altijd volloopt als er veel toeristen in de stad zijn. Er wordt een verordening gebruikt om verslaafden tot opname te dwingen. Negentig procent van de straatkinderen is aan crack." Ook het lokale openbaar ministerie trok eerder aan de bel over de dumppraktijen.

Voor berichten dat Rio's militaire politie straatkinderen systematisch zou executeren, is daarentegen geen enkel bewijs. Smits: "Dat is grote onzin. Kijk, er is sprake van sociale schoonmaak en dat is heel kwalijk. Maar die verhalen over moordpartijen kloppen echt niet."

Om Antares naast medailles een blijvende olympische erfenis mee te geven, gaan de opbrengsten van de Favela Games naar een nieuw sportveld. REMER runt daarnaast al een lokale school en een uitzendbureau om jongeren een alternatief te bieden voor de drugshandel.

In Antares hebben kinderen niet veel meer om mee te spelen dan houten geweertjes en op straat gevonden troep

zaterdag, juli 30, 2016

Rio lijkt klaar voor de Spelen

Uit De Telegraaf van vandaag.
---------------------------------------------------------------------------
Rio lijkt op de valreep klaar voor de Olympische Spelen. Na de noodreparaties aan het olympisch dorp wordt vandaag de nieuwe metro geopend naar het hart van het evenement. Stiekem heeft de failliete gaststad best zin in het 17-daagse feest dat vrijdag losbarst. "Brazilië kan wel een opkikker gebruiken."

Het is in Copacabana alsof D-day in aantocht is. Een marineschip waakt voor de kust over de badgasten op het beroemde strand. Op de naastgelegen boulevard wemelt het van de soldaten. Overvliegende helikopters en straaljagers completeren de massale aanwezigheid van het Braziliaanse leger.

"Ik heb me nog nooit zo veilig gevoeld in Rio", begroet Alex Gonçalves (36) de komst van 22.000 soldaten in de stad van 6,5 miljoen inwoners. De carioca (inwoner van Rio) zit tegen zonsondergang op een terrasje met zijn smartphone. "Gewoonlijk is dat vragen om beroofd te worden. Nu even niet. Heerlijk."

Even verderop leggen werklieden de laatste hand aan het beachvolleybalstadion. Enkele weken geleden spoelde hier nog een lijk aan, de zoveelste smet op de € 11 miljard kostende Spelen. Zika, oplaaiend geweld, fatale ongelukken, de mislukte schoonmaak van de stadsbaai, een zware politieke en economische crisis; zelden werd een olympische voorbereiding door zo veel slecht nieuws overschaduwd.

Ook de aanleg van de metrolijn, die de toeristenwijk Ipanema verbindt met de olympische buurt Barra, verliep allesbehalve soepel. De deelstaat Rio ging mede door dit project (prijskaartje: € 2,8 miljard, twee keer duurder dan begroot) financieel kopje onder. Een noodkrediet van de Braziliaanse regering bood onlangs redding. De stations tussen begin- en eindpunt zijn echter nog niet bruikbaar tijdens de Spelen. De metro rijdt komende weken alleen voor de olympische familie en kaartjeshouders.

Het komt het humeur van de cariocas allemaal niet ten goede. Volgens een onderzoek van Rio Como Vamos (Rio Hoe Gaat Het Met Ons) wil bijna zes op de tien inwoners de stad verlaten. In 2011, toen de lokale economie de wind nog mee had door de hoge olieprijs, was dat slechts een kwart een van de bevolking.

Natalia Dias (l) en Alana Peixoto voor viphotel Copacabana Palace

Toch gelooft ruim zestig procent in een succesvol verloop van de Spelen. Het optimisme is gestoeld op de organisatie van eerdere mega-evenementen. Zowel Rio-92, de Pan-Amerikaanse Spelen (2007) als het WK Voetbal (2014) verliep immers zonder grote problemen.

"Kijk, dit zijn de eerste Spelen in Zuid-Amerika. Planning is nu eenmaal geen sterk punt van dit continent. Maar improviseren kunnen we als de beste", weet Luis Rodrigues (59), een lokale glazenmaker die net kaartjes heeft gekocht voor het beachvolleybal. "Het is natuurlijk een veel te dure grap voor ons land. Na de Spelen zal blijken waarom. Dan rollen de corruptieschandalen weer uit de kast. Maar deze ervaring pakt niemand ons meer af."

Rio mag in mineur zijn, tegen een mooi feestje zegt de carnavalsstad uiteindelijk geen nee. De kaartverkoop voor de Spelen begint op stoom te komen. Volgens de organisatie ging inmiddels ruim tachtig procent van de tickets van de hand. Voetbal is uiteraard het meest in trek in het País do Futebol.

"Ik heb er erg veel zin in. Zo'n evenement maak je maar één keer van dichtbij mee", zegt Natalia Dias (20). De lokale architectuurstudente neemt, gehuld in een string, wat selfies bij de olympische ringen tegenover het viphotel Copacabana Palace. "En het is een grote kans om geld te verdienen", valt haar vriendin Alana Peixoto (20) bij. "Brazilië kan zo'n opkikker wel gebruiken."

Het gastland verwacht zo'n half miljoen buitenlandse toeristen voor de Spelen. Hotels in Rio zijn ondanks de olympische prijsstijgingen voor 98 procent volgeboekt. Volgens de boekingssite Kayak doet een kamer in een driesterrenhotel gemiddeld vierhonderd dollar tussen 5 en 21 augustus.

Zelfs het centrum van Rio, voorheen weinig populair bij toeristen, scoort een bezettingsgraad van ruim negentig procent. Het is het stadsdeel dat naast Barra het meest profiteert van de stadsvernieuwing in het kader van de Spelen.

"Dit was een paar jaar geleden nog een ruïne", vertelt de Noorse scheepsarchitect Andre Risholm (29) genietend van het winterzonnetje op het centrale Praça Mauá. Het nieuwe museumplein van Rio vormt het hart van het opgeknapte havengebied (Porto Maravilha). Waar voorheen crackverslaafden het straatbeeld bepaalden, flaneren nu toeristen over de pier achter het futuristische Museum van Morgen. Een nieuwe 'sneltram' sjokt voorbij de geurige eettentjes op de Olympische Boulevard. Voormalige pakhuizen worden ernaast versierd met grote graffitikunstwerken.

Graffiti's langs de Olympische Boulevard

De haven is komende weken de verzamelplek voor bezoekers zonder kaartjes. Er komt een groot scherm om de wedstrijden te volgen en er zijn dagelijks optredens en vuurwerkshows. "Het wordt vast héél geslaagd", voorspelt de Scandinavische expat. "Ik ben wel bang voor wat erna gebeurt. Rio is de laatste tijd erg onveilig. Ik werd twee weken geleden nog overvallen op Copacabana. Dat was voor de komst van het leger."

De Braziliaanse strijdkrachten blijven volgens plan tot het einde van de Paralympische Spelen in september. Daarna staat Rio's noodlijdende politiekorps, dat afgelopen maanden amper salarissen en benzine kon betalen, er weer alleen voor.

Gevreesd wordt dat lokale autoriteiten de zogeheten 'vredespolitie' zullen wegbezuinigen. Deze veegde sinds de toewijzing van het WK (2007) en de Spelen (2009) zo'n kwart van de ruim duizend sloppenwijken schoon. Maar mede door de geldnood nam het geweld recentelijk weer toe in de gepacificeerde favelas.

"Iedereen verwacht dat ze vertrekken na de Spelen," sombert Kissa Chaves (14). De welsprekende tiener woont in Favela Mangueira, een sloppenheuvel pal tegenover het Maracanãstadion waar de openingsceremonie plaatsvindt. Chaves: "Dan neemt de drugsbende de boel weer over. Dan zijn we terug bij af."

Kissa Chaves met op de achtergrond het Maracanã

donderdag, juli 28, 2016

São Paulo proeftuin voor UberCopter

Uit De Telegraaf van vandaag
-------------------------------------------------------------------------------------
Uber gebruikt de helikopterstad São Paulo als proeftuin voor een online luchttaxidienst. Waar tot voor kort alleen vips per heli reisden om de eeuwige files te ontwijken, is dat door UberCopter nu ook voor gewone Brazilianen weggelegd.

De keus voor São Paulo lijkt logisch. De dichtgeslibde megastad telt ruim vierhonderd helikopters, er is zelfs een exclusief luchtruim voor gereserveerd. Maar door de economische crisis staat de dure helivloot steeds vaker werkeloos aan de grond. Uber en partner Airbus proberen via lagere prijzen nieuwe klanten aan te boren.

Tijd voor een test. We openen de app om een trip te boeken van het stadscentrum naar het lokale Nederlandse consulaat. Via een paar tikjes op de mobiel is de UberCopter geregeld. Een medewerker belt binnen twee minuten om de bestelling te bevestigen. Kosten: 68 euro, inclusief vervoer naar de dichtstbijzijnde opstijgplek.

De gehoopte tijdwinst vervliegt echter algauw op weg naar een militair vliegveld (Campo de Marte). De Ubertaxi doet door de middagspits veertig minuten over het ritje van amper zes kilometer. Uber is sinds kort legaal in São Paulo maar de chauffeurs zijn - anders dan reguliere taxirijders - niet welkom op de snelle busbanen.

Bij aankomst op Campo de Marte komt de vaart erin. De helikopter staat al in de startblokken achter een hangar. Een paar minuten later scheren we over een woud aan wolkenkrabbers richting het consulaat.

Piloot Aline Maia (29) legt intussen uit hoe UberCopter de markt op zijn kop zet. Zelf werkt de Braziliaanse blondine voor Helimarte, een van de drie lokale luchttaxidiensten die Uber inschakelt. "Onze klanten waren gewoonlijk zakenmensen of autoriteiten. Nu komt twee derde binnen via Uber. Vaak zijn het mensen die voor het eerst in een helikopter zitten."

Helimarte rekent Uber zijn gangbare, veel hogere tarieven voor de vluchten. De Amerikaanse vervoersbemiddelaar legt het verschil bij om de markt te verkennen. "Alleen de landing kost al 115 euro", weet Maia. Ze parkeert met militaire precisie op een hoteldak op loopafstand van het consulaat. "Uber zal de prijzen uiteindelijk moeten verhogen. Maar het kan vliegen echt toegankelijker maken. Het zorgt voor efficiënter gebruik van de vloot."

Zo is het mogelijk om vlucht en kosten te delen met maximaal vier andere passagiers. Minder handig is dat UberCopter nog maar negen van de ruim tweehonderd opstijg- en landingsplekken gebruikt in de stad van twintig miljoen inwoners. Er wordt gewerkt aan uitbreiding van het aantal locaties, laat Uber weten.

Voorlopig is de UberCopter naast dagjesmensen vooral populair bij reizigers naar de vliegvelden van São Paulo. Een rit van het centrum naar de internationale luchthaven (Guarulhos) kost algauw twee uur tijdens de spits. "Met de heli doe je er twaalf minuten over", zegt Mariana, een enthousiaste lokale gebruiker. De UberCopter naar Guarulhos kost 115 euro, zo'n 2,5 keer meer dan een taxi.

Helikopterpiloot Aline Maia

vrijdag, juli 22, 2016

Oorlog in gespleten olympische baai

Uit de krant van vandaag.
------------------------------------------------------------------------
"De wereld ziet in augustus maar één kant van de Guanabarabaai", zegt Alexandre Anderson (45). De Braziliaanse visser dobbert in zijn houten bootje achter de imposante Rio-Niteróibrug. Het dertien kilometer lange bouwwerk splijt de schitterende stadsbaai volgens hem in twee werelden.

Vóór de brug liggen de bekende plaatjes van de Suikerbroodberg, het Flamengostrand en de chique Gloria-jachthaven waar de Olympische zeilwedstrijden worden gehouden. Een vloot 'ecoboten' van de gemeente is al druk bezig met het opvissen van drijvend afval rond het parcours. "Maar het vuil áchter de brug kan niemand wat schelen", mokt de welsprekende visser. "Aan deze kant is het oorlog."

Het mag een wonder heten dat Anderson nog leeft. Hij is voorzitter van de Vereniging van de Mannen van de Zee (Ahomar), een vissersverbond tegen de oprukkende petrochemische industrie in de dikke bil van de baai.
Sinds Ahomar in 2009 de aanleg van een gaspijpleiding wist te blokkeren, werden vijf vissers vermoord. "Allemaal achter de brug. Twee werden vastgebonden in het water gegooid", rouwt de 'caiçara' (oorspronkelijke bewoner van de Braziliaanse zuidkust).

Twee andere vissers verdwenen spoorloos. Ook Anderson was doelwit van een reeks aanslagen, zelfs in de periode dat de politie hem vierentwintig uur per dag bewaakte. Hij toont twee littekens van kogelwonden.

"Ik heb geluk gehad. Petrobras is een machtige vijand", vervolgt hij laverend tussen megatankers van het staatsoliebedrijf en toeleveranciers. Het water ruikt naar kerosine. Een schip loost een onbestemde vloeistof. Vanuit de verte nadert een patrouilleboot.

Alexandre Anderson

"Dat zijn particuliere beveiligers van de bedrijven. Ze dragen geen uniform, wel een wapen. Als je geluk hebt krijg je een waarschuwing. Als je pech hebt, schieten ze je boot lek." De patrouille laat de pottenkijkers echter ongemoeid, mogelijk omdat de buitenlandse journalist aan boord is gespot.

Petrobras ontkent betrokkenheid bij de moorden. Zeker is dat de visstand decimeerde sinds de baai begin deze eeuw werd omgetoverd in een logistiek knooppunt voor de offshore-industrie. Het aantal vissers is sindsdien gedaald van circa twintigduizend naar vierduizend.

Hun hoop op een grote schoonmaak in de aanloop naar de Olympische Spelen bleek ijdel. De organisatie beloofde het IOC zuivering van tachtig procent van Rio's rioolwater in 2016. Die doelstelling is inmiddels uitgesteld tot 2030.

"We hebben alleen maar last van de Spelen", zegt Andersons rechterhand Kleber Garcia (49) bij het Ahomar-kantoor in Magé, een ruige stad in de uithoek van de baai. "Er komen nu nog meer tankers en platforms achter de brug te liggen. Ze moeten uit het zicht blijven van toeristen."

Wat de vissers momenteel wél in de kaart speelt, is het enorme corruptieschandaal rond Petrobras. De bouw van een megaraffinaderij (Comperj) aan de baai loopt flinke vertraging op door de crisis bij de oliereus.

"De groei van deze industrie wordt de dood van onze baai", vreest Anderson. Het verzet heeft volgens de taaie Braziliaan ook een religieuze component. "Caiçaras stammen af van de tupi-indianen. De baai was heilig voor onze voorvaderen. We geven de strijd niet op."