zondag, mei 15, 2016

Medellín méér dan Escobar

Uit De Telegraaf van zaterdag.
--------------------------------------------------------------------------------------
Op vakantie naar de stad van Pablo Escobar, de vroegere moordhoofdstad van de wereld? Is dat wel zo'n goed plan? Ja! Medellín bloeide na de dood van de beruchte drugskoning op tot een van de leefbaarste metropolen van Zuid-Amerika. Tegenwoordig is het grootste gevaar dat je verliefd wordt op de Stad van de Eeuwige Lente.

Strand, zee, Inca-ruïnes; Medellín mist het allemaal. Maar de Colombiaanse Andesstad van 3,7 miljoen inwoners is wel een plek waar je je snel op je gemak voelt.

Het begint al bij aankomst in de noordelijke busterminal. Hartelijke locals verdringen zich om de bezoekers op weg te helpen. Niet om iets te verkopen maar uit pure gastvrijheid. Het ritueel herhaalt zich op het naastgelegen metrostation Caribe.

Vandaar zoeven we in een moderne metro langs de kolkende Medellín-rivier naar de wijk El Poblado. Ons hostel blijkt gunstig gelegen in de groene buurt. Op loopafstand ligt een gezellige verzameling salsabars en restaurants.

Medellíns metro (credit: Alcaldia de Medellín)

De eerste wandeling voelt veilig en is na een paar dagen puffen aan de loeihete Caribische kust een verademing in Medellíns mild tropische klimaat. Op straat regent het vriendelijke knikjes. "Bienvenidos!" (welkom), roept een local spontaan.

De goede sfeer, ofwel 'buena onda', hangt overal in de stad. De Colombianen lijken oprecht blij met toeristen. Tot een jaar of tien geleden kwamen er door drugs- en guerrillageweld immers amper buitenlanders in hun land.

We merken soms wel dat de sfeer bekoelt als we over het pijnlijke verleden beginnen. Vooral het oprakelen van Escobar maakt praatgrage 'paisas' (locals) plots kort van stof.

Om toch meer te weten te komen, boeken we een dag later een heuse Escobartour. We kiezen voor een bedrijfje (PaisaRoad) dat bekend staat om zijn informatieve en confronterende excursies.

"We zouden deze geschiedenis het liefst vergeten", begint gids Paula (30) te vertellen in een busje vol gringo's. "Maar buitenlanders denken bij Medellín nu eenmaal eerst aan Escobar. We kunnen het verhaal beter zelf vertellen dan Hollywood", aldus de Colombiaanse die duidelijk geen fan is van Narcos, de populaire Netflix-serie die dit jaar een vervolg krijgt.

Gokken op cavia's in het centrum van Medellín

Voor de eerste stop rijden we een rustige woonwijk in. We stappen uit voor het witte Monaco-gebouw, een van de vijfhonderd panden die Escobar alleen al in Medellín bezat. Hij gebruikte vastgoed om zijn drugsmiljarden wit te wassen. "Zijn gebouwen waren wit ter ere van de cocaïne," weet Paula.

Het was op deze plek waar in 1988 de zwartste periode van Medellín werd ingeluid. Het rivaliserende Calikartel verklaarde Escobar de oorlog met een bomaanslag op het Monaco-gebouw. In de krankzinnige vijf jaar die zouden volgen, werden zo'n zeshonderd terreuraanvallen en dertigduizend moorden gepleegd.

Het busje zet koers naar het oude hoofdkwartier van het Medellínkartel. Dít witte gebouw werd opgeblazen door Los Pepes, afkorting voor De Slachtoffers van Pablo Escobar. De meedogenloze maffiabaas kreeg steeds meer vijanden.

"Iedereen die hem dwarszat kreeg de kogel. Rechters, journalisten, komedianten, ministers. Elke familie kent wel iemand die door Escobar is gedood. Het is een open wond voor Medellín", treurt de betrokken gids nu hoorbaar geëmotioneerd.

De volgende 'attractie' van de bizarre tour dient zich alweer aan. Het is het huis waar Escobar in 1993 zelf de dood vond na een lange klopjacht door leger en politie. Het wordt even stil in het busje als er wat schokkende foto's rondgaan. Militairen poseren op het dak van het huis triomfantelijk met het doorzeefde lijk.


Toch had Escobar ook veel bewonderaars. De 'Robin Hood paisa' liet hele woonwijken bouwen voor arme Colombianen. Zijn grafsteen op de begraafplaats Jardines Montesacro (Heilige Bergtuinen) is voor sommige latinos daarom een bedevaartsoord. "Voor mij blijft hij altijd de baas", zegt Don Federico, een onberispelijke Colombiaan die het graf schoon houdt op de mooie groene heuvel.

Op de terugweg naar het hostel begint Paula ons een beetje op de zenuwen te werken. Ze steekt de ene na de andere gitzwarte monoloog af over Colombia. Corruptie, drugs, geweld; alles is en blijft kommer en kwel. Er wordt met geen woord gerept over de opleving van Medellín in de 21e eeuw.

Voor een meer evenwichtige kijk is Real City Tours een aanrader. De rondleidingen zijn makkelijk te boeken via de site. Al gauw blijkt dat onze gids Carolina (28) wel oog heeft voor het nieuwe Medellín dat onlangs de officieuze Nobelprijs voor Stadsplanning won.

Don Federico bij het graf van El Patrón

Ze neemt de groep op sleeptouw naar een centraal plein waar criminelen vroeger vrij spel hadden. Tegenwoordig wordt er 's avonds volop geflaneerd tussen een woud van kleurige lantaarnpalen. Locals kunnen er gratis huurfietsen krijgen of voorstellingen zien in een grote bibliotheek.

Het centrum blijkt bol te staan van dit soort creatieve stedelijke vernieuwing. Zo ligt even verderop het Blotevoetenpark waar loonslaven komen mediteren in hun lunchpauze.

Daarnaast zijn er allerlei levendige markten waar regionale specialiteiten worden verkocht, zoals exotisch fruit, textiel en heerlijke koffie. Wie nog wat dieper in de lokale cultuur wil duiken, kan zijn tanden zetten in een gefrituurde cavia. Op straat wordt ook gegokt op een soort roulettespel met de arme knaagdieren.

Onze favoriete plek in het centrum is Plaza Botero. Het lommerrijke kerkplein staat vol met de bekende mollige beelden van de gelijknamige kunstenaar uit Medellín. Bij een bezoek aan het Museo de Antioquia blijkt ook zijn schilderwerk een lust voor het oog. Vooral het doek La Muerte de Pablo Escobar, waarop de vadsige drugskoning sneuvelt in een kogelregen, maakt indruk. Daarna kun je vanaf het museumterras mensen kijken op het krioelende plein. Het Laboratório de Café serveert onderwijl vers gemalen koffie.

Een dag later pakken we op eigen houtje de metro naar de rand van Medellin. We willen de kabelbanen testen die afgelopen tien jaar de hooggelegen volkswijken hebben ontsloten. Vanaf metrostation Azevedo zweven we met een van deze 'Metrocables' geruisloos de vallei uit.

Boven stappen we na een schitterend uitzicht over op een toeristische kabelbaan die nog een paar kilometer doorzweeft over de bossen buiten Medellín. Het eindpunt ligt in een natuurpark (Parque Arvi) waar locals rondwandelen en kamperen in de frisse berglucht.

Een andere buitenwijk die een bezoekje waard blijkt, heet Comuna 13. Dit sloppencomplex achter metrostation San Javier gold decennialang als 'no go area'. Pas in 2012 wist het Colombiaanse leger het criminele bolwerk te veroveren op stedelijke guerrillagroeperingen.

Comuna 13 (credit: Alcaldia de Medellín)

De opgeknapte buurt staat sindsdien wereldwijd in de belangstelling van planologen. De blikvanger zijn zes roltrappen die dwars door het steile labyrint kronkelen. Ze werden afgelopen jaren aangelegd om de zware klim te verlichten voor tienduizenden bewoners.

"Het leven is erg verbeterd door de roltrappen," vertelt roltrapcoach John (25), een local die onwennige gebruikers terzijde staat. "Daardoor zorgen bewoners ook zelf beter voor de omgeving", aldus de Colombiaan die meewerkt aan de talrijke kleurrijke graffiti's in de wijk.

Er gaat een kabelbaan vanaf metro San Javier maar het is handiger om voor het station een van de groene busjes te pakken. Vraag naar de 'escaleras eléctricas'; de oertrotse bewoners leiden je graag rond. Buena onda!

John met zijn werk in Comuna 13
--------------------------------------------------------------------------------------
Hacienda Nápoles

Een Afrikaanse safari in Zuid-Amerika? Het kan allemaal in magisch Colombia.

Op vier uur ten oosten van Medellín ligt Escobars landgoed Hacienda Nápoles. Speciaal voor toeristen is het tegenwoordig een curieuze mix van musea, waterattracties en een dierenpark.

De extravagante drugskoning werkte op zijn luxueuze optrekje druk aan de Colombiaanse biodiversiteit. Escobar liet allerlei Afrikaans wild invliegen, zoals nijlpaarden, olifanten en zebra's.

Enkele nakomelingen van de 'narcohippo's' houden wonderwel stand op de Hacienda. Er zijn meer Afrikaanse dieren te zien. Het Escobarmuseum geeft achtergrondinfo over de surreële plek. Escobars eigen stierenvechtarena is omgetoverd tot een Afrikaans museum.
--------------------------------------------------------------------------------------
Colombiaanse cuisine

Medellín staat bekend om zijn bruisende nachtleven. Wie voor het stappen een stevige bodem wil aanleggen, kan terecht in de horecawijk El Poblado. Een van de beste restaurants van Colombia is El Cielo van sterkok Juan Manuel Barrientos. Hij schotelt wisselende menu's voor met tot zestien 'smaakervaringen'.

Het in het centrum gelegen Alambique biedt originele recepten uit de Colombiaanse keuken. Verderop serveert La Hacienda de beste 'bandeja paisa' van Medellín. Het zware nationale gerecht is een potpourri van calorierijke ingrediënten, van bonen tot gebakken banaan. Genoeg brandstof dus om tot de vroege uurtjes rumba en salsa te dansen.
--------------------------------------------------------------------------------------
Reiswijzer

Rechtstreekse vluchten van Nederland naar Medellín zijn er niet. KLM vliegt met één overstap via Bogotá of Panama-Stad, in samenwerking met respectievelijk Avianca en Copa Airlines. Prijzen voor een retour beginnen bij 700 euro.