maandag, juni 20, 2016

Nederlanders in Rio laconiek over failliet Olympische gaststad

Uit De Telegraaf van vandaag.
-----------------------------------------------------------------------------------
Een trieste primeur voor Rio: de Olympische Spelen worden voor het eerst georganiseerd in een failliete gaststad. Ook lokale Nederlanders lijden onder de vrijdag afgekondigde 'financiële noodtoestand'. Maar ze verwachten dat bezoekers van de Spelen er weinig van zullen merken. "Het wordt gewoon één groot feest."

"Zorg wel dat je goed bent verzekerd", drukt Rio-kenner Hanno Ponder toeristen op het hart. De crisis veroorzaakt een "drama" in de (gratis) openbare ziekenhuizen, weet de oud-voorzitter van de Nederlandse Vereniging die er al zeventien jaar woont. Bedden, medicijnen, verband; aan alles is een tekort. "Je moet dus op private zorg kunnen terugvallen als er iets gebeurt. En die is duur in Brazilië."

Ook andere publieke sectoren liggen deels plat door wanbeleid en de val van de olieprijs. Leraren staken al maanden. De politie werkt door geldgebrek op halve kracht. "Rio is als een gastheer die bezoek krijgt terwijl zijn huis in brand staat", wordt in Brazilië gezegd over de ongelukkige timing van de Spelen.

Het nooddecreet is bedoeld om de crisis een paar maanden in toom te houden. Het levert Rio deze week een spoedlening op van de Braziliaanse regering. Zo kunnen achterstallige salarissen worden betaald om protesten rond de Spelen te voorkomen.

Ook is het krediet nodig voor de nieuwe metrolijn naar het grootste Olympische complex (Barra). De regering zegt Rio bovendien extra steun van het leger toe in augustus. De soldaten worden ingezet op toeristisch gevoelige plekken.

Lokale Nederlanders zagen de criminaliteit afgelopen maanden toenemen maar voorspellen een veiliger Rio tijdens de Spelen. "Al moet je altijd op je spullen letten in dit soort landen met grote verschillen tussen arm en rijk", vertelt de lokale krokettenbakker Ruben Weishut.

"Maar je kunt je afvragen wat vervelender is. Een keer gerold worden of continu vrezen voor een aanslag? De kans op dat laatste is kleiner in Rio dan op het EK in Frankrijk. Brazilië is tot dusver geen doelwit voor terroristen."

De Haagse snackleverancier van het lokale Holland Heineken House wijst er verder op dat bijna alle Olympische stadions zijn opgeleverd. "Ook de zorgen om zika lijken me overdreven. Niemand in mijn omgeving is daar bang voor. Het wordt gewoon een groot feest in augustus."

Ondernemen is momenteel echter een lastig verhaal in de noodlijdende strandmetropool. Weishut merkt dat Braziliaanse klanten minder besteden aan kroketten en bitterballen. Ponder heeft als consultant in onder meer de olie- en gasindustrie een "zuur jaar achter de rug. Alle projecten worden uitgesteld door de economische en politieke onzekerheid."

Ook het Amsterdamse bedrijf Good Hospitality Group wordt gedwarsboomd door de lokale crisis. De exploitant van drijvende hotels zou tijdens de Olympische Spelen aanmeren in Rio maar moest onlangs een streep zetten door dat plan. "Erg balen want we zijn er vier jaar mee bezig geweest", zegt ceo Marten Dresen. "Het is door de slechte economische situatie niet meer rendabel om de boot naar Brazilië te varen."

zaterdag, juni 18, 2016

Gringo achter de tralies

Uit De Telegraaf van vandaag.
---------------------------------------------------------------------------
Na zijn arrestatie in Rio in 2011 werd Alexander Aronson (42) in de gevangenis onthaald als de 'Escobar van de Lage Landen'. "Ik dacht dat ik droomde. Ik kopstuk van een drugsbende? Ik was in Brazilië om te kitesurfen!"

We ontmoeten de Amsterdammer in de Ismael P. Sirieiro-gevangenis in Niterói, Rio's zusterstad aan de overkant van de Guanabarabaai. Het zware Zuid-Amerikaanse gevangenisleven is hem niet aan te zien. Hij oogt gezond en gespierd.

"Ik doe veel oefeningen. Het is beter om hier geen verslagen indruk te maken", vertelt Gringo, de bijnaam van de enige buitenlander op de vleugel. Zijn celgenoot, een moordenaar, zegt vriendelijk gedag tijdens de lunch op de binnenplaats.

Aronson kent Brazilië van jongs af. Zijn Braziliaanse vader neemt hem, dan reeds gescheiden van zijn Nederlandse moeder, op vakantie mee naar Rio's beroemde stranden. "Ik leefde toen in een luxe bubbel van dure hotels. Een heel ander Brazilië dan ik hier meemaak", vertelt de voormalig assistent-accountant van KPMG.

Na die baan trekt de Nederlander een tijdje naar Zuid-Amerika. Hij werkt daar onder meer als financieel adviseur voor een bedrijf in Buenos Aires. Vanuit de Argentijnse hoofdstad maakt hij in 2009 een uitstapje naar de surfstad Florianópolis in het zuiden van Brazilië. Kitesurfen is inmiddels uitgegroeid tot zijn grote passie. Maar de Braziliaanse politie merkt dit achteraf aan als een drugsgerelateerde reis.

Hetzelfde geldt voor een trip naar het noordoostelijke surfdorp Pipa met zijn Nederlandse vriendin. "We boekten die reis last minute op Schiphol", licht Aronson toe. "Ik ging liever naar Cancún maar zij mocht kiezen."
Eind 2010 krijgt Aronson relatieproblemen. Hij gaat daarna nog twee keer alleen naar Florianópolis en Rio. "Om te surfen en uit te waaien. Ik zat niet lekker in mijn vel en wilde nadenken over de toekomst."

Alexander Aronson in de studiezaal van de gevangenis


Rond carnaval 2011 komt hij op de radar van de Braziliaanse federale politie. Aanleiding is zijn regelmatige telefonische contact met twee Braziliaanse surfvrienden, Tomas en Roy. Beiden worden al een tijdje door de politie afgeluisterd op verdenking van drugshandel.

In een gesprek met de Nederlander rept Roy over het regelen van 'barmannen en obers', codetaal voor drugskoeriers. 'Daar gaan we het nog over hebben', reageert Aronson volgens de politie.

De transcriptie klopt niet, stelt hij. "Op de tap is duidelijk te horen: 'Daar hebben we het al over gehad'. Kijk, het was heel stom dat ik om ging met die jongens. Ze waren heel aardig maar ik wist dat ze met drugs bezig waren. Ik wilde daar alleen niets mee te maken hebben."

Bij zijn arrestatie in juni 2011 heeft hij opnieuw de schijn tegen. Aronson zit in Rio nietsvermoedend in een restaurant met Tomas en twee van diens kennissen. Bij het verlaten van het restaurant werkt de politie het viertal tegen de grond. Even later ontdekken de agenten honderdtachtig gram wiet in de auto van een van de kennissen.

Maar dat is niet de reden voor de aanhouding, zo hoort Aronson pas een dag later via een medewerker van het consulaat. De Nederlandse 'xtc-koning' is het brein achter een twaalfkoppige drugsbende, koppen lokale media. Hij zou smokkelaars met coke naar Nederland sturen en laten terugvliegen met xtc. "Het voelde alsof ik knock-out werd geslagen. Ik had geen idee waarop dat was gebaseerd."

Later blijkt dat hij wordt gelinkt aan een xtc-transport van Schiphol naar Brazilië in mei 2011. Een Braziliaanse smokkelaar loopt op het vliegveld van Belo Horizonte tegen de lamp met 30.000 pillen. Hij heeft een lijstje met tien telefoonnummers op zak, waaronder dat van Roy. De politie concludeert dat zijn Nederlandse vriend eigenaar is van de drugspartij, al zegt de smokkelaar hem niet te kennen.

Aronson wordt in eerste instantie niet verhoord over deze verdenking. De politie vindt geen drugs of een ander bewijs van betrokkenheid op zijn Braziliaanse verblijfadres. Wel wordt zijn in beslag genomen pinpas intussen leeg getrokken.

Ook dwingt een gewapende agent hem om papieren te tekenen, wat hij in eerste instantie weigert omdat er geen melding wordt gemaakt van zijn kitesurfspullen. "Het enige wat klopte, waren mijn personalia", treurt Aronson die uiteindelijk zwicht voor de loop van een geweer en zijn handtekening zet.

De Ismael P. Sirieiro-gevangenis te Niterói

Pas na zestien maanden voorlopige hechtenis in Rio's beruchte Ary Franco-gevangenis kan hij voor de rechtbank zijn zegje doen. Tevergeefs. Aronson krijgt de zwaarste straf van de twaalf verdachten: vijftien jaar cel wegens internationale drugshandel en bendevorming. "Ik weet niet of je schuldig bent of niet", voegt de rechter mondeling toe. "Het is in dit soort zaken moeilijk om direct, doorslaggevend bewijs te vinden."

Volgens Aronsons Nederlandse advocaat Frans Nederstigt rammelt het bewijs aan alle kanten. De aanklacht is gebaseerd op slechts negen telefoontaps die volgens hem creatief zijn geïnterpreteerd. "Zo erkent de rechter in het vonnis dat sprake is van andere 'gringos' in het onderzoek. Toch worden alle verdachte verwijzingen naar een 'gringo' in gesprekken van medeverdachten in Aronsons schoenen geschoven. Ook erkent de rechter in het vonnis dat er sprake is van illegaal tappen. Precies op het moment waarop Aronson voor het eerst in het politiedossier opduikt."

Diverse medeverdachten zijn inmiddels op vrije voeten of veroordeeld tot een flink lagere straf. Het cassatieverzoek en een klacht van de Nederlander liggen onderwijl al jaren stof te happen. Bewijzen kan hij het niet, maar de echte kopstukken van de bende zouden worden bevoordeeld dankzij familiebanden met hoge justitiefunctionarissen. "Gringo is slechts de zondebok," zo klinkt het nu in de gevangenis.

Onlangs had hij voor het eerst een meevaller. Een andere rechter beloonde het goede gedrag van de Nederlander met overplaatsing naar een minder streng gevangenisregime. Hij kan werken en studeren in een leslokaal. Na een examen werd de ijverige boekenwurm zelfs toegelaten tot één van de beste lokale universiteiten. Anders dan Brazilianen kan hij daar geen colleges volgen omdat hij als buitenlandse gevangene geen verblijfsvergunning heeft.

Zijn familie smeekt hem een zogeheten WOTS-verzoek te doen om de rest van zijn straf in Nederland uit te zitten. De strijdlustige gevangene ziet dat niet zitten. "Daarmee zou ik schuld erkennen. Ik wil mijn recht halen."

De recente vrijlating van Romano van der Dussen in Spanje gaf hem nieuwe hoop. "De veroordeling voor 'bendevorming' zal wel overeind blijven door de foute contacten. Maar ik moet af van het etiket 'drugscapo'. Dan kan ik snel vrij komen. Een avondje in het Holland Heineken House tijdens de Olympische Spelen, wat zou dat mooi zijn."

*De namen van de veroordeelde surfvrienden Tomas en Roy zijn uit veiligheidsoverwegingen gefingeerd.

woensdag, juni 15, 2016

Opslag te midden van bezuinigingen

Uit Elsevier van deze week.
---------------------------------------------------------------------------------
Het middagjournaal staat aan in kapsalon Val in hartje São Paulo. De Braziliaanse kapper Nader El Kak luistert hoofdschuddend naar het laatste nieuws uit de hoofdstad Brasília.

'Weet je wie we daar nodig hebben?', vraagt de kalende dertiger retorisch. 'Een nieuwe Lampião!'

'Olielamp' (1898-1938) was een beruchte bandiet uit het Braziliaanse noordoosten. Volgens de overlevering stal hij van de rijken en gaf hij aan de armen. "De oligarchie moet een lesje worden geleerd", vervolgt El Kak terwijl hij verbeten doorknipt. Zijn klant houdt de schaar argwanend in de gaten via de spiegel. "Zonder geweld verandert er nooit iets daar."

De 'paulistano' maakt zich onder meer kwaad over een flinke opslag voor federale ambtenaren en rechters. Vooral de timing zet kwaad bloed. Veel Brazilianen raken werkloos of leveren salaris in door de zware recessie (bijna acht procent krimp in twee jaar).

Zo raken de lonen in de afgelegen hoofdstad steeds verder losgezongen. Het inkomen in Brasília ligt 2,5 keer boven het landelijke gemiddelde. Federale ambtenaren zitten in de top van de inkomenspiramide met hun banen voor het leven.

Interim-president Michel Temer moet fors bezuinigen wegens het torenhoge begrotingstekort (elf procent in 2015). Maar snijden in eigen vlees is er nauwelijks bij in het peperdure Braziliaanse machtscentrum.

De opslag wordt verdedigd door te wijzen op de hoge inflatie (ruim zeven procent). "Als ik de inflatie doorreken, raak ik mijn klanten kwijt. Iedereen zit krap momenteel", klaagt El Kaks baas Edvaldo Satunino.

De migrant uit het binnenland van Pernambuco, de arme semi-woestijn waar Lampião huishield, hanteert al jaren hetzelfde tarief. Een knipbeurt kost vijfentwintig real voor heren, zo'n zes en een halve euro.

Waarom moest Rousseff nu écht weg?

Uit de krant van afgelopen zaterdag.
--------------------------------------------------------------------
De Braziliaanse republiek trilt op haar grondvesten. Een kleine maand na de voorlopige afzetting van president Dilma Rousseff wankelt de interim-regering alweer.

Opvolger Michel Temer wordt zwaar in verlegenheid gebracht door een reeks gelekte telefoontaps. Vier kopstukken van zijn centrumpartij (PMDB) hinten daarin op de ware reden voor het dumpen van Rousseff. Dat zou niet zozeer zijn gegaan om geknoei met de begroting als wel om de 'fout' dat ze corruptiebestrijders liet begaan.

De PMDB'ers, zelf verdachten in het onderzoek naar miljardenzwendel bij staatsbedrijf Petrobras, klagen dat de complete politieke elite wordt weggevaagd. "We hebben een nieuwe regering nodig om het bloeden te stoppen", oppert een vertrouweling van Temer. Zelfs zijn latere anticorruptieminister zinspeelt op het saboteren van de corruptiebestrijders.

De Braziliaanse procureur-generaal eiste arrestatie van het viertal wegens obstructie van justitie. Eén van hen is de senaatsvoorzitter die in augustus de definitieve stemming over Rousseffs afzetting moet leiden.

Dat niemand veilig is voor de kruistocht van de nieuwe generatie Braziliaanse aanklagers blijkt ook uit de val van de 'Japanner van de Federale Politie'. De stoere agent van Aziatische komaf kreeg een cultstatus door tientallen corrupte politici en zakenmannen geboeid af te voeren maar belandde deze week zelf achter de tralies wegens smokkelpraktijken.

De valse start van Temer, die al twee ministers verloor door de onthullingen, biedt Rousseff een strohalm. Enkele senatoren die haar vorige maand tijdelijk uit het zadel wipten, onder wie Romário, overwegen over te lopen bij de beslissende stemming. Met een paar extra stemmen is haar mandaat gered.

Maar intussen dreigt ook Rousseff weg te zakken in het moeras van corruptie. Een aanstaande klikdeal tussen justitie en bouwmagnaat Marcelo Odebrecht legt een nieuwe bom onder Brasília. Deze reeds veroordeelde oud-directeur van Odebrecht, het grootste bouwconcern van Zuid-Amerika, kent de promiscue banden tussen politiek en zakenleven als geen ander.

Hij wil volgens lokale media onder ede verklaren dat Rousseff hem persoonlijk om een illegale donatie van $3,5 miljoen vroeg tijdens de verkiezingscampagne van 2014. Ook de PMDB vreest het 'mitrailleureffect' van een loslippige Odebrecht, zo blijkt uit de afgeluisterde gesprekken.

Nu beide regeringen steeds meer lood om oud ijzer lijken, groeit de roep om nieuwe verkiezingen. Rousseff is daar voorstander van, Temer niet.

Column Vertrouwen

Uit De Telegraaf.
--------------------------------------------------------------------------------
De vader van mijn Braziliaanse vriendin heeft een probleem. Hij wordt een jaartje ouder (65) en kampt met een angstaanjagend lege pensioenpot.

Aan zijn staat van dienst ligt het niet. Hij is een bekende opiniepeiler. Hij heeft een eigen bedrijfje en werkt keihard.

Zijn makke is alleen dat hij erg goed van vertrouwen is. Dat zal wel te maken hebben met zijn brave Scandinavische achtergrond. Zijn Zweedse vader emigreerde in de jaren vijftig naar São Paulo voor een baan op de lokale Scania-fabriek.

Het is in ieder geval een eigenschap die hem moeilijkheden bezorgt in Brazilië. Zijn vertrouwen in mondelinge afspraken wordt keer op keer beschaamd. Een zakenpartner ging er met zijn revenuen vandoor. Werknemers stappen met malle claims naar de rechter.

Hij dreigt door al die fratsen tot zijn graf te moeten werken. Rijksambtenaren ontvangen dan wel droompensioenen, een bejaarde zelfstandige zonder spaarpot mag creperen in de Braziliaanse verzorgingsstaat.

Gelukkig levert de economische crisis hem veel werk op. Zijn bedrijfje biedt ook software die armlastige overheden een smak geld kan opleveren. Zo koppelt hij gegevens van burgers om uitkeringsfraude tegen te gaan.

Het blijkt vooral in het arme noordoosten gangbaar dat dode Brazilianen nog steeds pensioen krijgen uitgekeerd. De nabestaanden melden het overlijden niet en steken de poen in eigen zak.

Ook het ontduiken van de ozb is er een populaire bezigheid. De Zweedse Braziliaan ging met de stofkam door het kadaster van een provinciehoofdstad. Met hulp van Google Street View merkte hij dat tachtig procent van de braakliggende terreinen wel degelijk was bebouwd. De gemeente krijgt miljoenen extra in het laatje door zijn controle.

Noodlijdende steden staan intussen in de rij voor zijn trucje. Zo maakt hij dankzij zijn sjoemelende landgenoten misschien toch nog een klapper op zijn oude dag.

zondag, juni 05, 2016

Vlak voor de Spelen is de geweldige stad vooral gewelddadig

Uit De Telegraaf van zaterdag.
--------------------------------------------------------------------------
Twee maanden voor de start van de Olympische Spelen zit Rio in haar maag met groeiend geweld. Het aantal moorden en berovingen nam dit jaar sterk toe.

Afgelopen week kreeg het imago van de Cidade Maravilhosa (Geweldige Stad) een extra knauw door de massaverkrachting van een zestienjarig meisje. Dat gebeurde in een drugsbolwerk op een paar kilometer van Deodoro, het Olympische complex voor onder meer hockey, paardrijden en schieten.

Zorgelijk is dat de lokale autoriteiten daarnaast hun grip verliezen over de zogeheten 'gepacificeerde' favela's. Rio doet sinds de toewijzing van het WK (2007) en de Spelen (2009) een poging tot ordeherstel in de marge van de stad. De 'vredespolitie' bezet momenteel een kwart van de ruim duizend sloppenwijken.

Op papier tenminste. "Ze hebben nog maar een paar van die wijken écht onder controle. Verder is de vredespolitie een wassen neus geworden", zegt Robert Smits (58), een Rotterdammer die sinds vijfentwintig jaar straatkinderen opvangt in Rio.

Zijn stichting (REMER) heeft een kantoor op de gepacificeerde Morro da Providência, de oudste (1897) favela van de stad. Hij kan de heuvel naast het centrale treinstation echter nauwelijks meer op door schietpartijen tussen de politie en de terugvechtende drugsmaffia. "Het gaat helemaal mis. Ik heb in al die jaren niet eerder zo'n puinhoop gezien in Rio."

Robert Smits met op de achtergrond de Morro da Providência

Afgelopen donderdag werd de vredespolitie van Cidade de Deus (Stad van God), een sloppenstad bij het Olympisch dorp, aangevallen door schietende drugscriminelen.

Volgens Smits is het vredesoffensief overhaast verlopen onder druk van de sportevenementen. "Kwantiteit kwam boven kwaliteit. Het zijn te veel wijken om te controleren. De vredespolitie krijgt te weinig steun. Die jonge agenten zijn wandelende schietschijven voor zwaarbewapende drugssoldaten."

Ruim veertig dienders werden dit jaar vermoord in Rio. Salarisachterstanden vergroten de frustratie bij het korps. De deelstaat Rio waar de lokale politie onder valt, is blut door vooral de lage olieprijs. Agenten klagen over een gebrek aan benzine, ongeschikte munitie en het uitblijven van beloofde bonussen.

Veiligheidswethouder José Beltrame, die dit jaar een half miljard euro moet bezuinigen, krijgt vanwege de crisis extra versterking van het Braziliaanse leger tijdens de Spelen. Hij kondigde deze week aan dat naast 47.000 agenten maar liefst 38.000 soldaten komen waken over de verwachte half miljoen toeristen en tienduizend atleten.

"Het zal in augustus wel loslopen", voorspelt Smits. "Bendes weten dat ze zich dan koest moeten houden. Ze doen het in hun broek voor de elitetroepen die bij de ingang van gevaarlijke wijken worden neergezet."