Weekendje wachten in Manaus

Terug uit Manaus. Vijfduizend kilometer gereisd voor een interview dat in het water viel, okidoki!

Niet dat ik er erg rouwig om ben dat ik de Amazone voor het eerst heb mogen zien, maar het is wat lullig voor de krant.

Deze liet me immers uitvliegen voor een gesprek met de gevangen wetenschapper Marc van Roosmalen. Ik kan me niets verwijten; zo’n beetje het enige wat ik gedurende drie dagen in en rond de gevangenis níet heb gedaan om tot hem te komen, is met een stormram naar binnen beuken.

De directeur had me de vrijdagmiddag na aankomst al ‘nee’ gezegd, maar het is hier altijd zaak te blijven aandringen. De Belangen kunnen altijd in je voordeel kantelen (denk aan het interview met serieverkachter Johan S. vorig jaar, toen de politie me als tolk bij het verhoor liet aanschuiven).

Regels zijn hier weliswaar strikt en ruim in aantal, maar als het de juiste mensen uitkomt ook erg buigzaam. Het lukte via de bewakers nog bijna als familielid binnen te glippen (de man is net als ik hoogblond), totdat de directeur toevallig langsliep.

Marc's advocaten zeiden dat de cliënt de pers nog niet te woord wilde staan. Het kostte me alleen moeite op het woord van deze types Jacobse en Van Es af te gaan, die gewoon net zo lang met me solden (bel dan, bel hem, bel haar, bel zus, bel zo, ik bel je terug) tot ik gisteren terug moest vliegen.

Volgens de familie van Marc zijn het malafide figuren. Ze vroegen gelijk 30.000 euro over te maken voor de verdediging, een exorbitant bedrag voor deze zaak, aldus andere advocaten (‘met 4000 euro was hij al vrij geweest’).

De cliënt is nog niet vrij, omdat ze niet meteen om voorlopige vrijlating hebben gevraagd, een standaardhandeling waarmee witteboordencriminelen standaard weten te voorkomen dat ze in de cel belanden bij de shampoo- en kippendieven zónder geld voor advocaten.

Het schijnt dat De Volkskrant me gisteren heeft afgelost bij de gevangenispoort en tot dusver ook niet verder komt dan eindeloos soebatten en wachten. Wel balen. Hij komt naar verwachting binnen een week voorlopig vrij en loopt dan recht in de armen van de concurrent.

Hij overleeft het allemaal wel. De gevangenis heeft een slechte naam, maar ze laten de bekende gringo - zeker na mijn horzelige aanwezigheid - niks overkomen.

Bijgaand een foto van de advocaat met de aardbeientaart voor de jarige Marc. Hij ‘autoriseerde’ mij niet deze kiek te nemen. Tsja, de compositie is dan ook niet optimaal. Even later glipte Marc langs om zijn taart op te halen, te snel om er een foto van te nemen.

Ook alvast een toeristisch plaatje van badderende locals in de Rio Negro, vlak voordat deze samen met de Solimões in de Amazone opgaat.

Heb zondagmiddag nog aardig wat van de - hete en weinig bezoekenswaardige - stad gezien en wat nieuwe guarana-derivaten ingeslagen. De zaterdagavond stond in het teken van een wonderlijk koeiencarnaval in het lokale Sambodroom, waarover later meer.
-------------------------------------------------------------------------------
door Kieran Kaal
MANAUS, maandag

De Tilburgse wetenschapper Marc van Roosmalen, dit weekend zestig geworden in een gevaarlijke Braziliaanse gevangenis, heeft het overgrote deel van zijn veertien jaar celstraf gekregen voor het weggooien van steigerpijpen waarmee hij kooien voor weesaapjes in zijn tuin had gebouwd.

Volgens familieleden heeft de eigenzinnige bioloog zich omringd met malafide advocaten.

Een afgebladderd luik op bukhoogte vormt de ingang van de gevangenis in de broeierige Amazonestad Manaus, waar de voormalige ‘Held van de Planeet’ zijn tragische val beleeft. Binnen sijpelt in de gang naar de directeurskamer urine onder een deur door.

Directeur Vieira de Lima staat paf als hij hoort over de illustere gast binnen zijn muren. “Bij de liefde van God, echt waar? Dan ben ik goed de klos als hem iets overkomt.”

Een dag later is de wereldberoemde ‘soortenjager’, de ontdekker van de Prins-Bernhard-aap, jarig en heeft hij een eigen plekje met matras in de kerk van de gevangenis. Zijn jonge Braziliaanse vrouw brengt een aardbeientaart samen met de advocaat, die de pers mijdt en “nog” niet toelaat tot zijn cliënt. De Telegraaf vangt enkel een glimp op van de magere, maar niet ziek ogende gevangene.

Betrokkenen stellen dat hij allang vrij had kunnen zijn. “De advocaten hebben bij het in beroep niet meteen voorlopige vrijlating aangevraagd. Ze hebben er financieel belang bij om de zaak moeilijker te maken dan hij is”, zegt zijn zoon Vasco van Roosmalen (31).

Lokale advocaten die buiten de zaak staan, vinden het vreemd dat Dr. Van Roosmalen, die door zijn titel recht heeft op een voorkeursbehandeling, nog niet is overgeplaatst naar een gevangenis met een zachter regime. Buitenlandse Zaken zet zich niet in voor zijn zaak, omdat de genaturaliseerde Braziliaan sinds 1997 formeel Nederlander af is.

De buitengewoon hoge strafmaat zit hem, naast één jaar cel voor het zonder vergunning houden van apen en één voor illegaal transport van orchideeën, vooral in twaalf jaar cel voor het “misbruik van staatseigendommen.” Dat zijn in de eerste plaats de doe-het-zelf kooien die hij als oud-ambtenaar na de inbeslagname van de ‘gestolen’ apen heeft zoekgemaakt. Met een solide verdediging was de straf nooit zo hoog uitgevallen, aldus betrokkenen.

Echtgenote Vivian Garcia (27) zegt dat de natuurbeschermer onder “continue dreiging” van vooral vijandige houthandelaren leefde. Maar volgens het Braziliaanse milieuorgaan Ibama moet “ook een onderzoeker van internationale faam zich aan de regels houden bij het gebruik van genetisch erfgoed.”

Een bekende vindt dat Van Roosmalen het zijn vijanden ook zelf makkelijk heeft gemaakt. “Je kunt niet door het bos lopen en doen wat je wil. Marc zou eens moeten erkennen dat hij niet in zijn eigen wereld woont.”