'Zonnesmid' maakt afvaljuweel voor Máxima

Uit De Telegraaf van vandaag.
------------------------------------------------------------------------------------
In zijn zelfgemaakte 'zonnesmederij' staat afvalkunstenaar Jan Eric Visser een juweel te branden onder de tropenzon van São Paulo. "Voor prinses Máxima. Ik heb al het materiaal op straat gevonden, van het brandglas tot het goudpapier. Afval is het nieuwe goud", vertelt de excentrieke Rotterdammer in de tuin van het Museu da Casa Brasileira.

Prins Willem-Alexander, die deze week met prinses Máxima in het kielzog van een Nederlandse handelsdelegatie een werkbezoek brengt aan Brazilië, kan het sieraad vandaag, als hij de expositie komt bekijken, zó meenemen.

Binnen bezoeken nieuwsgierige Brazilianen nu al dagen de tentoonstelling 'My waste is your waste', die volgend jaar verhuist naar het Museum of the Image (MOTI) in Breda.

Nadat de bezoekers bij de ingang langs een hoop vuilnis zijn geschuifeld, kunnen ze zich in een 'live atelier' uitleven op de lege blikjes, melkpakken en afgedankte telefoonkabels.

'Zonnesmid' Jan Eric Visser

Drie Nederlandse en drie Braziliaanse afvalartiesten geven het goede voorbeeld door er speelgoed, meubelen en sieraden van te maken.

Een Braziliaanse vrouw poseert trots met haar nieuwe afvalring. "Ik ga thuis meteen in mijn vuilniszak kijken wat er voor waardevols in zit!"

Curator Joanna van der Zanden is in haar nopjes. "We willen mensen leren anders tegen afval aan te kijken, als materiaal dat een tweede kans verdient." Om dat te bereiken zijn ook de Arnhemse afvaldesigner Klaas Kuiken en de Haagse afvalarchitect Damian van der Velden naar Brazilië meegereisd.

Het rijke en moderne São Paulo wordt wel het 'New York van Zuid-Amerika' genoemd. Maar op het gebied van afvalverwerking valt er voor de Brazilianen nog een wereld te winnen. De stad van elf miljoen inwoners weet maar een magere 2% van zijn huisvuil te recyclen.

"We verspillen zo een enorme rijkdom", vindt Rodrigo Bueno, een beeldend kunstenaar die dagelijks de straten van São Paulo afspeurt op zoek naar bruikbaar afval. "Ik ben verslaafd aan afval. Mijn hele meubilair thuis is ervan gemaakt", lacht de Braziliaan terwijl hij trots een kapotte stoel laat zien die hij tot plantenbak heeft omgetoverd.

Volgens de Rotterdamse 'zonnesmid' Visser berust het begrip 'afval' op een misvatting. "Wat is afval? Dingen die zijn weggegooid. Maar hoezo 'weg'? Waarheen dan?"

Een vuilnishoop is volgens hem "een brevet van collectief onvermogen. Er is geen dier dat zijn eigen nest bevuilt, maar de mens wel", aldus de kunstenaar die zijn vuilniszakken als zijn "muze" beschouwt.

Interview Guido Mantega

Uit De Financiële Telegraaf van vandaag.
------------------------------------------------------------------------------------
Bemoedigende woorden voor Nederlandse bedrijven die kansen in Brazilië willen verzilveren, maar aanhikken tegen het moeilijke ondernemersklimaat in het land van de samba. „We zijn keihard bezig om de belastingen en bureaucratie te verminderen”, verzekert minister van Financiën Guido Mantega in een e-mail-interview met deze krant.

De drukbezette Mantega (63) zou gisteren in de hoofdstad Brasília een ontmoeting hebben met kroonprins Willem-Alexander en kroonprinses Máxima, die de enorme Nederlandse handelsmissie begeleiden.

De minister liet echter om onbekende redenen verstek gaan, waardoor de prins en prinses de formaliteiten met zijn stand-in Nelson Barbosa moesten afwikkelen.

Desondanks, zei Mantega voorafgaand aan het bezoek, is Nederland voor de Brazilianen „een zeer belangrijke handelspartner. Het is één van de grootste buitenlandse investeerders en onze vierde exportbestemming. Ik hoop dat de missie excellente resultaten oplevert. In tijden van crisis in Europa is het belangrijk dat we de wederzijdse investeringen op voeren.”

Volgens de in het Italiaanse Genua geboren minister kan Nederland een grote rol spelen in de voorbereidingen voor het WK voetbal (2014) en de Olympische Spelen (2016). „Primair op het gebied van havens, vliegvelden, duurzaamheid en toerisme.” Ook in de booming olie-en gassector ziet de linkse econoom goede mogelijkheden voor onze bedrijven.

In september 2010 was Mantega wereldnieuws door als eerste te spreken van een wereldwijde ’valuta-oorlog’. Vooral de ’monetaire tsunami’die van de geldpers van de Federal Reserve blijft rollen, irriteert de voormalige directeur van de Braziliaanse ontwikkelingsbank BNDES.

De waarde van de Braziliaanse real liep hierdoor op, waardoor de Braziliaanse goederenexport ook duurder en daarmee minder aantrekkelijk werd. „Brazilië is voorstander van vrije wisselkoersen. Maar we kunnen niet lijdzaam toezien hoe we onze markt verliezen aan landen die doelbewust hun munt verzwakken om aan de crisis te ontsnappen.”

Ruim twee jaar later heeft de kleine, machtige Braziliaan zijn oorlog voorlopig gewonnen. De Braziliaanse munt is ruim 20% gedaald ten opzichte van de dollar. Dat is mede te danken aan een belasting op speculatief buitenlands kapitaal (IOF) en een forse daling van de Braziliaanse rente (nu 7,25%).

Maar Mantega benadrukt „dat directe buitenlandse investeringen en aankopen van aandelen niet zijn belast. Die blijven zeer welkom.”

Het historisch lage rentepeil is volgens de minister ’een blijvertje’ en zal de Braziliaanse economie ingrijpend veranderen. „Goedkoper krediet stimuleert ondernemerschap en het doen van investeringen.”

Ook op andere fronten is het ondernemersklimaat aan de beterende hand, stelt Mantega. „Voor kleinere bedrijven (tot €1,4 miljoen jaaromzet, red.) hebben we de belastingen flink verlaagd en versimpeld, via het Simples-programma.”

Dit jaar komt daar een belastingverlaging van €17 miljard overheen. „We snijden in de werkgeverslasten van veertig sectoren en volgend jaar wordt elektriciteit 20% goedkoper.” Ook andere ingewikkelde belastingen als de ICMS, PIS en Cofins gaan onder het mes, belooft de regering.

Een ander teken dat president Dilma Rousseff het bedrijfsleven gunstiger is gezind dan haar voorganger (en Mantega’s vorige baas) Lula, is een nieuw privatiseringspakket voor het Braziliaanse spoor- en wegennet ter waarde van €50 miljard.

Binnenkort zijn tientallen vliegvelden en havens aan de beurt, sectoren die dan ook goed vertegenwoordigd zijn in de Nederlandse handelsmissie. Voor volgend jaar rekent Mantega op minstens 4% groei, vooral dankzij een verwachte toename van 8 tot 10% van de investeringen.

Column Candomblé

In november staat Brazilië traditioneel stil bij zijn slavernijverleden. Dit jaar zal president Dilma Rousseff dat doen door nieuwe rasquota te lanceren om onder meer het aantal zwarte ambtenaren op te krikken.

Verder gaan volgers van Afro-Braziliaanse religies de straat op voor hun godsdienstvrijheid. Die zou onder druk staan door de snelle opkomst van intolerante pinksterkerken.

Met name de Universele Kerk van Gods Rijk (ook actief in Nederland) voert een heksenjacht tegen afro-religies als candomblé en umbanda. Zo mag de evangelische aanhang niet naar een populaire soapserie kijken omdat deze de 'duivelse' candomblé zou ophemelen.

Laatst bezocht ik in Salvador, de zwartste stad van Brazilië, een candomblétempel om te zien wat er waar was van die enge verhalen.

In een arme buitenwijk werd ik ontvangen door priester Bruno, een donkere jongeman met fonkelende ogen die dwars door me heen leken te kijken. Er hing een loodzware energie in zijn tempel, die vol trommels stond.

"Candomblé is een feestgeloof", legde hij uit. "Die energie is van de aanwezige 'orixás', de natuurgoden die we vereren."

Een lokale Nederlandse journalist had me gewaarschuwd dat Bruno plots bezeten kan raken door zo'n god of geest. "Hij begint dan heel anders te praten en grote hoeveelheden bier en wijn te drinken. Maar zodra de orixá zijn lichaam verlaat, is hij weer broodnuchter. Heel maf."

Zeg dat wel. Niets menselijks is deze dorstige goden kennelijk vreemd.

Maar gelukkig behield Bruno zijn zelfcontrole in mijn bijzijn. Hij vertelde dat hij op zijn 14e, tijdens een religieuze drumsessie, voor het eerst bezeten raakte.

"Iedereen, van Eskimo's tot Afrikanen, wordt 'geregeerd' door drie orixás. Maar lang niet iedereen is vatbaar voor incorporatie."

Uiteindelijk draait candomblé, dat gebruik maakt van dierenoffers, om liefde en energie. "Er is niets 'duivels' aan. Dat is sowieso een fictief begrip."

De strijd van de steenrijke pinksterkerken tegen de afro-religies is een ongelijke. Terwijl al 22% van de Brazilianen zich evangelisch noemt, zitten candomblé en umbanda stabiel onder de 1%.

Bruno: "Wij proberen niemand te bekeren. Maar iedereen is welkom bij ons."

Repo over de Nederlandse consul van Salvador

Uit De Telegraaf van gisteren.
-----------------------------------------------------------------------------------
Precies een halve eeuw geleden emigreerde consul en tabaksbaron Hans Leusen naar Brazilië om een stuk Atlantisch regenwoud plat te leggen. Nu probeert de 75-jarige Venloënaar hetzelfde bedreigde bos van de ondergang te redden. "Ik ben geen spijtoptant. Ik deed toen wat iedereen deed."

In 1962 krijgt de dan net afgestudeerde tropisch landbouwingenieur een baan aangeboden door een Duitse tegelfabrikant. "Hij had veel zwart geld verdiend bij de bouw van Brasília (de Braziliaanse hoofdstad, red) en hiervoor vijfhonderd hectare bosland gekocht", vertelt Leusen in Salvador de Bahia, de strandmetropool waar hij al 24 jaar onze consul is. "Hij zocht iemand die dat kon ontginnen."

De Nederlander ziet het avontuur wel zitten. In zijn eentje verhuist hij van Limburg naar een boshut in de zuidelijke deelstaat Paraná. Zijn gezelschap is daar jarenlang beperkt tot spinnen, slangen en vijftig Braziliaanse houthakkers die het vuile werk opknappen.

Schuldig voelt de Nederlander zich allerminst om de klus. "Het waren gewoon andere tijden. Ontbossen stond nog gelijk aan vooruitgang, de Braziliaanse regering moedigde het aan," vertelt de diplomaat terwijl we het ontboste achterland van Salvador in rijden.

Toch stopt hij er in 1965 mee. "Ik had prachtige muziek gehoord waarin de schoonheid van vrouwen uit Bahia werd bezongen. Ik was vrijgezel en wilde dat wel eens met eigen ogen zien."

De verhuizing naar Salvador (Bahia's hoofdstad) levert hem twee grote passies op: zijn vrouw Emilie en Bahiaanse sigaren. Hij rolt binnen bij het Zwitserse sigarenconcern Dannemann (van het Nederlandse merk Ritmeester) en is daar al sinds 1981 tot president.

Onder zijn leiding begint het bedrijf op grote schaal vers Atlantisch regenwoud te planten bij de tabaksplantages. Er is namelijk nog maar 7% over van het bos dat ooit de gehele Braziliaanse kustlijn bedekte en een nog grotere biodiversiteit bezit dan het Amazonewoud.

"De natuur is hier ook altijd gul voor het bedrijf geweest," zo verklaart de consul zijn 'bekering'. Dankzij de vruchtbare bodems horen de sigaren van Bahia bij de beste ter wereld. "Cuba heeft de Rolls Royce van de sigaren, maar wij maken de Cadillac", lacht hij terwijl hij één van zijn topsigaren (de Robusto) opsteekt op de Dannemann-fabriek in het pittoreske plaatsje São Félix.

Een deel van zijn verdiensten steekt de Nederlander in zijn consulschap. "Ik ben honorair consul en als je dat goed wilt doen, dan kost het geld. Je krijgt een vergoeding, maar veel kosten gaan buiten 's lands schatkist om. Ik doe dit puur voor de show en de eer om mijn land te dienen."

Apetrots is hij op zijn roze consulaatsgebouw in hartje Salvador, een 17e-eeuws pand met een majestueus uitzicht over de Allerheiligenbaai van de vroegere hoofdstad. "Het ligt aan het oudste plein van Brazilië, een historische plek voor Nederland. In 1625 tekenden we hier de overgave aan de Portugezen."

Salvador had toen een jaar onder Hollandse controle gestaan. "Helaas kwam Piet Heyn twee weken te laat om onze vloot te versterken. Schitterend toch dat we nu weer terug zijn op dit plein?"

Het consulaat doet ook dienst als expositieruimte van Leusens stichting Amei. Het staat vol indianenvoorwerpen en er hangt een foto waarop de blonde Hollander als een indiaan is beschilderd.

De consul leefde vorig jaar twee maanden bij de Huni Kuin-stam in een uithoek van de Amazone. Hij steunt de indianen bij het op schrift stellen van eeuwenoude kennis van hun medicijnmannen.

De expeditie werd hem bijna fataal. Hij werd doodziek van het drinken van een hallucinerend plantensap ('ayahuasca') en tijdens de lange terugreis naar de bewoonde wereld liep hij een levensgevaarlijke infectie op. "Zo zie je maar dat elk avontuur zijn grenzen kent. Toch was het een erg verrijkende trip."

De indianen, "die alleen een paar potten en pannen bezitten", hebben de consul geïnspireerd tot een minder materialistische levensstijl. "Ik ben al mijn spullen aan het weggeven. Ik wil alles ontmantelen."

Sinds kort woont hij een deel van de week in een sloppenwijk van Salvador, één van de meest gewelddadige grote steden van Brazilië. "Het is hier lekker levendig op straat", vertelt de Limburger in zijn bescheiden huisje aan een smalle steeg.

Gevaarlijk vindt hij zijn ongebruikelijke pied-à-terre niet. "Ik heb hier toch geen waardevolle spullen." De hele week in zijn 'favela' wonen gaat echter niet. "Omdat ik hier geen gasten kan ontvangen en internet slecht werkt."

Salvador is in 2014 één van de speelsteden van het WK Voetbal. Leusen maakt dat niet meer als consul mee, want hij heeft de ambassadeur net laten weten dat hij er volgend jaar mee stopt na 25 jaar.

Na vijftig jaar in Brazilië is hij "teleurgesteld" in zijn tweede thuisland. De Zuid-Amerikaanse reus had allang een echte wereldmacht kunnen zijn. "Maar dat willen de Brazilianen helemaal niet. Ze hebben alles gekregen van Onze-Lieve-Heer: goud, ijzererts, zon, olie, goede bodems. Het land is de laatste tien jaar ook wel rijker geworden, puur dankzij de Chinese vraag naar grondstoffen."

Onderwijs, corruptie en wetteloosheid blijven echter bedroevend. "Politici hebben hier nooit begrepen dat je voor wezenlijke vooruitgang je hele bevolking moet scholen. Brazilië beschikt alleen over een goed opgeleide bovenlaag."

De Brazilianen zouden het liefst een muur om hun land zetten. "Zodat ze lekker kunnen blijven rotzooien volgens hun eigen regels. Brazilië zal een economisch gesloten land blijven. Het moet wel, want het is niet concurrerend."

Wat hem al die tijd in Brazilië heeft gehouden, is vrijheid. "Voor een avonturier is het een ideaal land. Teruggaan naar Nederland is geen optie, daar is het leven mij te voorspelbaar."

Na de dood van zijn vrouw Emilie, ruim twintig jaar geleden, is de einzelgänger uit Venlo niet hertrouwd. "Ik kan goed alleen zijn, ik ben een echte ik-persoon. Nu wil ik iets nalaten, aan de natuur en de indianen."

Op de Dannemann-fabriek

Gringo's herbebossen Brazilië

Column over grote Venezolaanse borsten

Uit De Telegraaf van vandaag.
-----------------------------------------------------------------------------------
Er is geen land dat meer mondiale misstitels in de wacht heeft gesleept dan Venezuela. Terecht wat mij betreft. Vorige week viel het me in de zwoele hoofdstad Caracas opnieuw op hoe verbluffend mooi de Venezolaanse vrouwen zijn.

Mijn aandacht werd daarbij vooral getrokken door de wel erg forse boezem waarover de gemiddelde Venezolaanse beschikt. Zelfs sommige piepjonge meisjes vormden hierop geen uitzondering.

Hoewel ik naar Venezuela was gereisd om de presidentsverkiezingen te volgen, had ik op mijn laatste dag een paar uur over om een onderzoekje te doen naar het fenomeen.

Op een borstkliniek in de wijk Las Mercedes werd ik hartelijk ontvangen door de 29-jarige medewerker Carolina Ilarreta. "Vergis je niet, het zijn allemaal siliconen hoor", lachte ze.

Gezien haar decolleté wist ze waarover ze sprak. "Ik heb ze ook ja, twee maal 305 milliliter. Ik wilde ze al toen ik veertien was, maar dat mocht niet van mijn ouders. Je kunt gewoon niet achter blijven, het is een wedloop."

Het onderwerp bleek totaal geen taboe. Ook andere vrouwen lieten zich zonder schroom ondervragen.

"We zijn erg koket en feminien", zo verklaarde de rondborstige boekhoudster Laura Salazar (27) waarom jaarlijks 40.000 Venezolaanse vrouwen de operatie ondergaan.

"Mannen kijken hier eerst naar je borsten, dan naar je gezicht en daarna naar je billen. De ingreep is goedkoop en gemakkelijk. Bij mij was het in 45 minuten gepiept."

Siliconen en benzine zijn zowat de enige betaalbare producten in het dure Zuid-Amerikaanse olieland. Terwijl in Nederland een richtprijs van 4750 euro geldt voor een borstvergroting, zijn Venezolaanse vrouwen tot drie keer goedkoper uit.

Bovendien horen de lokale plastisch chirurgen bij de beste ter wereld. Operaties kunnen in tientallen termijnen worden afbetaald. Dit alles maakt Venezuela tot een populaire bestemming voor 'scalpeltoerisme'.

Sommige chirurgen behandelen ook jonge meisjes, mits de ouders toestemming geven. Een borstvergroting geldt in Venezuela als een vrij gebruikelijk cadeau voor de vijftiende verjaardag.

"Een zieke kapitalistische gewoonte", aldus de net herkozen president Hugo Chávez. Maar de socialist legt de siliconencultuur voorlopig geen strobreed in de weg.

Repo Braziliaanse beurs

Uit de Financiële Telegraaf.
-----------------------------------------------------------------------------------
Terwijl de Braziliaanse economie al tien jaar stabiel in de lift zit, is de Bovespa-beurs door de grote afhankelijkheid van commodities nog net zo turbulent als vroeger. Toch trekt de op twee na grootste effectenbeurs ter wereld steeds meer buitenlands kapitaal.

"Vijf jaar geleden was het buitenland goed voor 32% van de investeringen en nu voor 40%. Europa is afgelopen 1,5 jaar net zo belangrijk geworden als de VS (beide goed voor 40% van die 40%), omdat Europese beleggers alternatieven zoeken vanwege de crisis," zegt Bovespa-woordvoerder Lucy Pamboukdjian in de voormalige koffiebeurs in hartje São Paulo.

Daarom is het volgens analisten jammer dat de hoofdindex van de Bovespa nog zo zwaar op grondstoffen leunt. Er noteren tegenwoordig meer Braziliaanse bedrijven die hun geld verdienen op de snel groeiende interne markt (zoals modeketens, warenhuizen en een creditcardaanbieder), maar commodities slokken nog altijd 40% van de index op (in marktwaarde, 25% qua aantal noteringen).

Vooral ijzerertsreus Vale en staatoliegigant Petrobras zijn zeer gevoelig voor schokgolven in de wereldeconomie. "In de afgelopen twaalf maanden schommelde de hoofdindex tussen 49.000 en 69.000 punten, mede door de onzekere situatie in Europa", weet financieel adviseur Tom Waslander van Brasilpar in São Paulo.

Volgens de Nederlander hindert dit de diversificatie en de toetreding van middelgrote bedrijven tot de Bovespa, die vandaag rond de 59.000 punten noteert en dit jaar pas drie beursgangen (IPO's) telde.

"De grilligheid maakt het erg lastig om een IPO te plannen. Er zijn veel goede Braziliaanse bedrijven die hiervoor in aanmerking komen, bij voorbeeld in de snel groeiende consumptieve sector. Maar zij stellen hun lancering uit tot de beurs in een stabiele of stijgende fase zit."

In het topjaar 2007 verwelkomde de Bovespa, waar 361 bedrijven zijn genoteerd, nog 64 nieuwkomers. Maar sinds de index in mei 2008 een record van 73.516 scoorde, kwam de klad erin, met maximaal elf IPO's in een jaar.

Hieraan was niet alleen de kredietcrisis debet, meent Waslander, maar ook de toegenomen scepsis rond Brazilië zelf. "Veel IPO's uit de hypejaren 2006 en 2007 hebben investeerders slechte resultaten opgeleverd." Bovendien groeide de BRIC-economie vorig jaar met slechts 2,7%, terwijl in 2012 een magere 1,5% dreigt.

Maar op de Bovespa-beurs is er sinds kort weer reden voor optimisme. Om de economie een slinger te geven kondigde president Dilma Rousseff onlangs een grot privatisering aan voor de gebrekkige infrastructurele sector. Het bedrijfsleven mag via aanbestedingen voor € 53 miljard aan weg en spoor vertimmeren.

Binnenkort volgen méér aanbestedingen om de ondermaatse Braziliaanse vliegvelden en havens te moderniseren. Ook voor Nederland liggen hier kansen. Een zware Braziliaanse regeringsdelegatie was laatst op bezoek om Schiphol en de Rotterdamse haven te interesseren voor deze klussen.

Volgens analisten geeft Rousseff met het pakket aan dat de private sector in de aanloop naar het WK Voetbal (2014) en de Olympische Spelen (2016) een grotere rol zal krijgen in de Braziliaanse economie. "Dit zal ook de Bovespa een boost geven", hoopt Pamboukdjian, die kansen ziet voor beursgenoteerde bedrijven in de bouw- en tolwegsector.

Een tweede factor die de koersen op kan stuwen, is de historisch lage rente, die is gedaald naar 7,25%. Meer Brazilianen zullen gaan beleggen nu de tijd van torenhoge spaarrentes voorbij lijkt, zo is het idee. Momenteel heeft pas 0,5% van de bevolking aandelen.

"Brazilië heeft geen beleggingscultuur zoals de VS, China of Chili," vertelt een andere Bovespa-woordvoerder. "Ons beursverleden is een aaneenschakeling van crashes en schandalen. Dat heeft de bevolking wantrouwend gemaakt."

Sinds 2001 horen de regels van de Bovespa echter tot de meest rigide ter wereld. Bijna de helft (180) van de 361 genoteerde bedrijven valt onder de 'Novo Mercado' (samengevoegd in de aparte IGC-index), die hoge eisen stelt op het gebied van 'corporate governance'.

Om het vertrouwen van Braziliaanse families te winnen kan iedereen tegenwoordig binnenlopen in het statige Bovespa-gebouw. Op de beursvloer, die sinds 2008 volledig geautomatiseerd is, zijn de hoekmannen vervangen door financiële voorlichters.

Toekomst Chávez onzeker

Uit de krant van vandaag.
------------------------------------------------------------------------------------
Na veertien jaar socialistische revolutie is de kans morgen groter dan ooit dat het tijdperk van de Venezolaanse president Hugo Chávez Frias wordt afgesloten.

Volgens een deel van de sterk uiteenlopende peilingen voor de verkiezingen wordt het een nek-aan-nekrace met tegenstrever Henrique Capriles Radonski (40).

Bij enquêteur Consultores 21, de beste voorspeller van de parlementsverkiezingen van 2010, leidt Capriles met 49% van de stemmen, 3% meer dan de doorgaans oppermachtige Chávez. Maar bij het regeringsgezinde Hinterlaces staat de president 16% voor.

„Natuurlijk wint Chávez”, zegt Luis Lopez (65) uit Ciudad Caribia, een ’socialistische stad’ die uit de grond wordt gestampt in de groene bergen achter het internationale vliegveld van de hoofdstad Caracas.

Trots laat de voormalige dakloze, die bij aardverschuivingen in 2010 zijn krot kwijtraakte, zijn gratis driekamerwoning zien, compleet met meubels, huishoudelijke apparaten en een poster van Chávez.

Het appartement ligt in een idyllische wijk met speeltuinen, een staatssupermarkt met goedkoop voedsel, sportveldjes, moestuinen, scholen en een kosteloze kliniek met Cubaanse artsen.

„We zijn El Comandante eeuwig dankbaar. Hij heeft ons allemaal uit de stront getrokken. We stemmen hier morgen 100% 'rojo, rojito'” (rood).

Luis Lopez (65): Chávez eeuwig dankbaar.

Chávez (58), die voorlopig hersteld lijkt van kanker, wil komende jaren honderdduizend arme Venezolanen verwelkomen in het paradepaardje van zijn revolutie. Het is onderdeel van zijn belofte om de hele bevolking voor 2019 een waardige woning te bezorgen, waarvoor zeker drie miljoen huizen moeten worden gebouwd.

Ook voor tientallen andere sociale projecten (Misiones) heeft hij extra oliemiljarden in petto. „Geloven jullie echt dat die onbenul de Misiones in stand zou houden?” zo schold Chávez zijn tegenstander Henrique Capriles donderdag nog maar eens uit onder luid gejuich van zijn uit het hele land opgetrommelde rode aanhang.

„Kiezers zijn bang om hun sociale rechten of baan te verliezen als ze niet op Chávez stemmen”, zegt Guillermo Barrios van Manifiesta, een organisatie die Venezolanen op het hart drukt dat hun stem van morgen geheim blijft. „Ze hebben de Lista Tascón nog in hun achterhoofd.”

Op deze zwarte lijst van de overheid belandden 3,5 miljoen Venezolanen toen ze in 2004 voor een referendum tegen Chávez tekenden. De vraag was destijds of Chávez moest worden afgezet. Honderdduizenden verloren daarna hun baan bij de almaar uitdijende overheid.

„David wint altijd van Goliath”, hoopt de energieke Capriles, een succesvolle gouverneur en jurist van Joods-Antilliaans bloed die de harten van veel vrouwelijke kiezers sneller laat kloppen.

De gouverneur van Miranda, een deelstaat die Caracas overlapt, belooft de populaire Misiones te continueren, maar hamert daarnaast op de mislukkingen van de ’Bolivariaanse’ revolutie van Chávez. Zo is het Venezolaanse moordcijfer verdrievoudigd sinds 1998 en is het land nu nog afhankelijker van olie dan voorheen.

Terwijl de eigen infrastructuur in verval is, doet de president grote oliegiften aan bondgenoten als Cuba. Capriles, kleinzoon van een Poolse Holocaust-overlever, wil korte metten maken met die cadeaus, wat een ramp zou zijn voor de gebroeders Castro.

Verder spreekt hij veel kiezers aan met zijn oproep tot vrede en verzoening in Venezuela, dat onder Chávez volledig verdeeld is geraakt. De president pookte het vuur in de debatloze campagne als vanouds op met scheldpartijen aan het adres van zijn rivaal ('nazi', 'varken', 'nobody', 'fascist', 'politieke analfabeet'). Capriles negeerde de beledigingen.

Netzai Barrame (13) is blij met haar verhuizing naar Ciudad Caribia. "Hier kan ik rustig spelen op straat, in Caracas kon dat niet."