----------------------------------------------------------------------
"Dit maakt iets goed voor een donker verleden," zegt dorpshoofd Chico Mandira (57) in zijn schitterend gelegen 'quilombo', een afgebakend gebied voor Braziliaanse nazaten van slaven.
Zijn 105-koppige stam heeft het rijk alleen in een tweeduizend hectare groot paradijsje vol watervallen en weelderig Atlantisch regenwoud langs de intens groene zuidkust van de deelstaat São Paulo.
Volgens Mandira is het een pleister op de wonde van de slavernij die Brazilië in 1888 als laatste land ter wereld afschafte. "Van echte vrijheid was daarmee geen sprake. Zwarten werden zonder rechten op straat gezet. Daar komt nu gelukkig verandering in."
Quilombos kunnen sinds 2003 worden aangevraagd. Brazilië telt inmiddels al 2400 van deze ‘Afro-Braziliaanse culturele gebieden’ die samen enkele malen de oppervlakte van Nederland bestrijken.
Meestal bestaan de bewoners uit nakomelingen van gevluchte slaven die rond de verstopplekken van hun voorvaderen zijn blijven wonen. Maar de stamboom van Quilombo Mandira gaat negen generaties terug tot een buitenechtelijk kind van een blanke landeigenaar en zijn donkere slavin.
"Het belangrijkste is dat de Mandira's zichzelf als Afro-Brazilianen zien”, zo licht Valmir Mariano Ribeiro van het regionale instituut voor landbeheer (Itesp) de voorwaarden voor erkenning toe. "Daarnaast hebben ze door langdurig isolement een eigen leefwijze ontwikkeld."
De stam leeft van het omringende bos, bovenal van oestervangst in het vruchtbare nabijgelegen mangrovewoud. De mangrove-oesters worden verkocht aan luxe restaurants in de stad São Paulo.
Chico Mandira
Tijdens een boottocht langs oevers vol grote felgekleurde krabben laat Chico Mandira trots zien hoe de oesters op duurzame wijze worden gekweekt. "Wij zwarten zijn net als indianen. We zorgen goed voor het bos. Bij blanken is dat vaak wel anders."
Daarmee geeft het stamhoofd ook een ecologisch argument voor het ruimhartige quilombobeleid. Critici zien dit echter als een uitnodiging tot landjepik. Iedere afgezonderde gemeenschap die zich Afro-Braziliaans noemt, kan immers een quilombo aanvragen. Uit genetisch onderzoek blijkt dat enkele quilombos een grotendeels indiaanse of Europese afkomst hebben.
Ook de Mandira's zijn halfbloeden ofwel mulatten. "Een vreemd, beledigend begrip", meent hun licht getinte dorpshoofd. "Alsof we een soort muilezels zijn. Een mens is voor mij blank of zwart. En wij voelen ons zwart.”
Leden van zijn clan mogen evenwel best trouwen met niet-donkere buitenstaanders. “Iedereen is welkom om zich aan te sluiten. Blanken, indianen, Japanners. Als ze zich maar aanpassen en meedoen met onze Afro-Braziliaanse rituelen.”
Na de erkenning door antropologen ontbreekt het Quilombo Mandira alleen nog aan een eigendomstitel, de laatste horde in een lang bureaucratisch proces.
Punt is dat een boer in de omgeving zo'n 90% van het gebied claimt. Als de claim wordt erkend, dan zal de Braziliaanse overheid hem uitkopen ten faveure van de stam. De eigendomstitels van quilombos zijn collectief en niet verhandelbaar.
Oesters gefilterd voor verkoop aan luxe restaurants in São Paulo
Geen opmerkingen:
Een reactie posten